Onderwerp: MUZIEK, JAZZ
12 December 2006
Carte Blanche Jeroen van Vliet, vrije improvisatie en melancholieke lyriek
Recensie, interview en foto's van Hans Frederiks (klik voor vergroting)
Gezien in het Bimhuis op 7 december 2006
Drummer Alan Purves begint een van zijn trommels te roeren. Daarna vallen Oene van Geel, Michael Moore en Jeroen van Vliet een voor een in. De Carte Blanche van Jeroen van Vliet in het Bimhuis is begonnen. Pianist van Vliet kreeg Carte Blanche in het Bimhuis en besloot voor twee heel verschillende muzikale sets: Een set pure improvisatie met musici waarmee hij graag dat experiment wilde aangaan en een tweede set waarin hij met zijn trio samen met Michael Moore en ZAPP! Strijkkkwartet zijn eigen composities kon spelen. In een van de interviews voorafgaand aan het concert zei Jeroen van Vliet over improvisatie - de eerste set van het concert - dat improvisatie ‘link is en vreselijk kan misgaan’. Misschien was het link, maar misgegaan is het helemaal niet in het Bimhuis. Het publiek, waaronder ook veel musici, zoals Misha Mengelberg, pianist en dirigent Ed Spanjaard en gitarist Jesse van Ruller was erg enthousiast.
Jeroen is zelf ook tevreden met het resultaat van die avond: ‘Het is zeker niet misgegaan, ik vond het zelfs erg avontuurlijk. Volgens mij lag het er heel erg dik bovenop dat het klopte - wat je er verder ook van vindt - in het algemeen vond men wel dat deze combinatie klopte. Wat ik er leuk aan vond, was dat we van te voren absoluut geen idee hadden hoe het zou gaan klinken. Er was helemaal niets afgesproken, we hadden alleen de noodzakelijke soundcheck gedaan. Eenmaal op het podium wachtten we af wie er zou beginnen. Ik sprak Ed Spanjaard die avond na afloop en die zei dat het zo leuk was dat ‘je het pad niet kent’ als je begint en dat is uiteindelijk de essentie van die manier van werken. Er was geen benul van kader of referentie. Het enige wat vaststond was dat het drie kwartier moest duren. Vandaar de klok die ik had mee genomen naar het podium. Michael Moore had helemaal geen zin om een klok voor zijn neus te hebben, maar Alan vond het een grappig ding en die heeft hem uiteindelijk ook omgehangen. We waren wel enthousiast over wat er uiteindelijk uitkwam, omdat er een aantal onderdelen mooi op zijn plaats vielen. Ideeën die bij elkaar kwamen en die een mooie klank of energie opleverden. Vooral het laatste deel, dat werd een mooi harmonisch ding wat ineens ging draaien.’
Hoe zoiets dan ontstaat gaat volgens Jeroen van Vliet als volgt: ‘Iemand begint met een idee en dan luisteren de anderen of ze er iets aan toe kunnen voegen of dat idee kunnen meenemen in een eigen verhaal, wat weer kan worden opgepikt door iemand anders. Ieder instrument heeft dan ook nog zijn eigen rol, de piano doet iets anders dan de klarinet. En je luistert dus voortdurend hoe het geheel op dat moment klinkt.
Je luistert naar de groep in zijn totaliteit, steeds met een open vizier of je een idee kunt toevoegen, of je even moet wegblijven, of dat je moet doorgaan met het idee waar je op dat moment mee bezig bent. Het is een dynamisch proces: het golft op en neer, van de momenten dat je heel ‘together’ bent, tot de momenten waarop je heel ver uit elkaar ligt en er even pas op de plaats gemaakt moet worden. Het is ook eigenlijk gewoon een muzikale conversatie.’
Het was overigens niet zo dat hij regelmatig met de andere musici had gespeeld. Alleen met Oene van Geel was dat het afgelopen anderhalf jaar wel het geval, maar met Alan Purves tien jaar geleden een half concert en met Michael Moore had hij ooit een keer iets opgenomen. Jeroen van Vliet: ‘Ik kende ze natuurlijk wel van hun spel, van het luisteren naar ze, en mijn inschatting zowel qua instrumentatie als persoonlijkheid, was dat dit voor hen een uitgelezen gelegenheid zou zijn.’ En dat was het. Met de bezetting van na de pauze wilde Jeroen van Vliet ook al lang een keer spelen: zijn eigen trio aangevuld met Michael Moore en het ZAPP Stringquartet. Hij schreef er afgelopen maanden het repertoire voor variërend van klassieke getinte stukken, wat abstractere werk tot een Turkse ‘ding’ zoals hij het zelf noemt. Ook deze set was fascinerend mooi, met prachtige combinaties van het pianospel van van Vliet en de violen van ZAPP! En Michael Moore natuurlijk op klarinet en sax. Ook hier was Jeroen niet ontevreden over. ‘We hadden de week ervoor twee keer geoefend - dat had van mij best wat meer gemogen, maar zo gaat het nu eenmaal. Ik vind het erg lekker om met strijkers te werken en het was al erg lang mijn wens om iets met strijkers te doen.
Strijkers zijn zo veelzijdig in wat ze kunnen, ze brengen een specifieke kleur. Ik heb hier misschien slechts een deel van hun kleurenpalet gebruikt - dat strijkkwartet is een kleurenfabriek die bijna oneindig is - het is heel dankbaar om daar voor te schrijven. Volgens mij valt er met deze combinatie nog veel meer te doen, als de twee groepen - het trio en ZAPP! - verschillende rollen krijgen. Op sommige plekken hebben we dat nu al wel kunnen doen, waarbij Zapp een eigen tijdslijn ingestuurd werd, en dat het trio of ik alleen met de piano daar onderdoor speelden.’ De combinatie van ZAPP!, Moore en van Vliet werkte als een speer, waarbij het samenspel van de altviool en bijvoorbeeld de cello en de piano wonderschone combinaties opleverden. Lyrisch, klassiek, melancholiek, maar ook opzwepend als Jeroen van Vliet helemaal losging op de piano.
Het concert is te horen op 16 december op zaterdagavond@vpro vanaf 21:00 uur: Oene van Geel, Michael Moore, Jeroen van Vliet & Alan Purves
Jeroen van Vliet website
Bezetting Carte Blanche:
Oene van Geel - (alt)viool
Michael Moore - altsax, klarinet
Jeroen van Vliet - piano, Wurlitzer
Alan Purves - drums.
Bezetting Jeroen van Vliet Trio & Zapp! & Michael Moore:
Jeroen van Vliet - piano
Frans van der Hoeven - bas
Dré Pallemaerts - drums
Vera van der Bie - viool
Friedmar Hitzer - viool
Oene van Geel - altviool
Emile Visser - cello
Michael Moore - altsax, klarinet