Onderwerp: PODIUM FOTO, MUZIEK, ALGEMEEN
13 Augustus 2018
Afrikaanse Jazzinvloeden staan centraal tijdens laatste dag Jazz Middelheim 2018
Tekst: Paul Rijntjes
Beeld: Ronald Rijntjes
Eén van de meest unieke internationale jazzfestivals is Jazz Middelheim in Antwerpen. Al decennia lang wordt in Park Den Brandt in Wilrijk toonaangevende jazz concerten gegeven. Dit geldt ook voor de 37ste editie waar 20.000 bezoekers op af kwamen, 3.000 meer dan vorig jaar. Over een tijdsbestek van vier dagen wordt een scala van stromingen en genres binnen de jazz gepresenteerd. Daarnaast kan kennis gemaakt worden met projecten die hier hun première beleven. Unieke samenwerkingen en eenmalige uitvoeringen verbaast de toeschouwer keer op keer.
Het festival is opgebouwd vier thema's: de programmering van elke dag op de Main Stage. Zoals de programmering van de vierde dag op zondag 12 augustus waar Afrikaanse Jazzinvloeden centraal staan, met het trio Aka Moon en later ook nog altsaxofonist Steve Coleman met The Five Elements. De artist in residence Robin Verheyen brengt samen met Bram de Looze en Joey Baron een ode aan Thelonious Monk. En de kranige Archie Shepp samen met trompettist Randy Brecker brengt een eerbetoon aan jazzlegende John Coltrane.
Aka Moon
Aka Moon is de Belgische avant-gardejazzband, bestaande uit Fabrizio Cassol (altsaxofoon), Michel Hatzigeorgiou (elektrische bas) en Stéphane Galland (drums). Voor de oprichting van Aka Moon in 1992 was het drietal reeds actief als professionele muzikanten. Na een reis naar Centraal-Afrika, waar ze de muzikale gewoonten van de Aka pygmeeën bestudeereden, besloten ze om verder te gaan onder de naam van Aka Moon.
De sound van Aka Moon is hoofdzakelijke een mengeling van jazz, rock wereldmuziek en avant-garde. Het trio viert zijn 25steverjaardag met de uitbreng van het album “NOW”. Hier keren zij weer terug naar de bron van hun muziek. Dat is ook te horen tijdens het concert. De hechte, langdurige vriendschap van de drie muzikanten, met elk hun originaliteit en stijl, is zeer voelbaar. De stukken zijn vol van melodische lijnen en het enthousiasme spat ervan af. Aka Moon is een leidende band in een moderne jazz beweging in het België van nu.
Baron - De Looze - Verheyen
Bram de Looze en Robin Verheyen richten zich op creatieve muziek met een fris en hedendaags statement dat zich laat kenmerken door een grote spontaniteit. Zij zijn niet meer weg te denken uit de Belgische jazzscene. Robin Verheyen is wild en vurig op sopraansax en meer bedachtzaam op tenorsax. Bram de Looze is virtuoos in zijn pianospel, bijzonder in zijn eigen composities. Beiden hebben een gemeenschappelijke passie: Thelonious Monk.
De Amerikaanse slagwerker Joey Baron sluit zich bij dit duo aan om dit eerbetoon compleet te maken. Zijn energie op drums kent geen grenzen en is een lust voor het oor. Het trio speelt enerzijds ingetogen en met de nodige passie en anderzijds geven ze elkaar de nodige ruimte om vanuit de improvisaties tot een grote artistieke hoogte te komen. De eigen composities worden op een onnavolgbare wijze vertolkt. Met een grote souplesse weten zij de aanhoorder te verrassen. Dit getuigt van ware topkwaliteit!
Steve Coleman & The Five Elements
De 61-jarige Steve Coleman heeft al een aardige staat van dienst opgebouwd. Als architect van M-Base heeft Steve een belangrijke plaats in de muziekgeschiedenis. M-Base staat niet voor een muziekgenre maar voor een manier van denken over het scheppen van muziek als kunstvorm. Met uiterst complexe funkritmes gecombineerd met vrije solo’s wordt een onvermijdbare en meeslepende trance teweeggebracht. “Muziek is geen discipline die losstaat van andere activiteiten die door mensen worden gecreëerd”’ aldus Steve Coleman.
In het concert komen twee hoofdingrediënten duidelijk tot uiting; improvisatie en structuur, zonder enige stijlbeperkingen. Interessant zijn de tempowisselingen, wat de dynamiek van het spel vergroot. Hierbij is een grote rol weggelegd voor het opzwepende spel van trompettist Jonathan Finlayson. Een opvallende rol is er voor de “spoken word artist” Kokayi, die met zijn razend snelle scat zich goed staande houdt in het muzikale geweld van de blazers. Five Elements is opgericht om Colemans traditie van persoonlijke, muzikale expressie voort te zetten.
Archie Shepp: Tribute to John Coltrane with special guest Randy Brecker
De 81-jarige Archie Shepp studeerde piano, klarinet en alto saxofoon voordat hij zich ging toeleggen op de tenor saxofoon. Voor een korte periode speelde hij in een Latin jazzband. In 1964 maakte Shepp zijn eerste album met John Coltrane; “ Four for Trane”.
Daarna heeft Archie nog meerdere albums met Coltrane opgenomen, zoals “Ascension” in 1965. Eind van de jaren 60 is Archie Shepp zich meer gaan richten op African-America muziek. Hij raakte geïnspireerd door meerdere Afrikaanse culturen.
Archie Shepps band met John Coltrane ontstond vroeg, toen Coltrane nog samenwerkte met Monk. Shepp bewonderde hem al vroeg. ”Zijn discipline, zijn liefde en zijn passie voor muziek. Alles.” Op Jazz Middelheim brengt Archie Shepp een hulde aan deze grootste en nederige saxofonist. Hiervoor heeft hij de Amerikaanse trompettist Randy Brecker uitgenodigd.
Blaastechniek
De band, waarin ook een plek is ingeruimd voor de zangeres Marion Rampal, speelt helder en krachtig. Al in het begin van het concert worden we voorgesteld aan Marion. Op een indrukwekkende wijze vertolkt zij twee stukken. Samen met het zwoele geluid van de tenor sax, weet Marion een sfeer te creëren die zo uitstekend past bij deze mooie zomeravond. Bijzonder aan het spel van Archie is zijn blaastechniek, waarmee hij het tembre van zijn sax nog beter weet aan te zetten.
Een verrassend stuk is de eigen compositie “The Handbow”. Onverwacht is het interval, die de aanzet is voor een tempo wisseling. Het thema van het stuk blijft desondanks de onderliggende drive van de compositie, met een bijzondere plaats voor de piano. Een heldere melodielijn is de motor waarop de composities gebaseerd zijn.
Voor Randy Breckers trompetspel betekend dit dat hij een richtinggevend rol heeft. Sturend samen met het spel van Archie Shepp. Het slotnummer brengt ons een zingende Archie. Dat hij vocaal geschoold is, is bekend. Maar door de wijze waarop hij de lovesong ten gehore bracht, bracht elke toehoorder in extase. Maar het feest was nog niet ten einde. Een toegift met de volledige band zorgde ervoor dat het dak ervan af ging.
Protagonisten
Bij de programmering voor de Club Stage voor de zondag is ruimte gereserveerd voor de avantgardistische jazzformatie MÂÄK. De toeschouwer maakt kennis met een overzicht van 20 jaar. Bij hun debuut in 1998 was Mâäk nog een kwartet. 20 jaar later betreden drie protagonisten van die beginjaren- trompettist Laurent Blondiau, saxofonist Jeroen van Herzeele en contrabassist Sal la Rocca- samen met drummer Dré Pallemaerts opnieuw het podium. Ze spelen actuele jazz met ruimte voor improvisatie. Of is het andersom “Improvisatie met ruimte voor jazz”?
Vervolgens ontwikkelt Mâäk 4tet naar Mâäk Five en verder naar Mâäk 5tet om dan te eindigen in Big Ensemble. Het is interessant om deze ontwikkeling op de voet te volgen. Echter de verwachting dat de formatie mede door deze ontwikkeling haar koers zou gaan veranderen is deels waar. De muziek van Mâäk is verfijnd, fascinerend, magnetisch en zwoel. De muzikanten zoeken voortdurend nieuwe richtingen en kansen. Georganiseerde chaos wordt afgewisseld met scherpe individuele interventies. Echter, je moet er wel voor open staan.
Tot slot Jazz Middelheim was wederom een zeer geslaagde editie. Wat een kwaliteit werd er voorgeschoteld,in een ambiance die daar recht aan doet. De lat wordt elk jaar hoger gelegd, maar daar weten onze Belgische buren wel raad mee. Tot 2019!