Onderwerp: WERELDMUZIEK, PODIUM FOTO, MUZIEK, ALGEMEEN
6 Augustus 2017
Eerbetoon aan jazzlegendes kleurt de zaterdag van Jazz Middelheim 2017
Tekst: Paul Rijntjes
Beeld: Ronald Rijntjes
Een van de meest unieke jazzfestivals is Jazz Middelheim in Antwerpen. Al decennia lang wordt in Middelheim toonaangevende jazz concerten gegeven door de meest vooraanstaande jazzmuzikanten. Dat geldt zeker ook voor deze 36e editie. Over een tijdsbestek van vier dagen wordt een scala van stromingen en genres binnen de jazz gepresenteerd. Daarnaast kan kennis gemaakt worden met projecten die hier hun première beleven. Unieke samenwerkingen en eenmalige uitvoeringen verbaast de toeschouwer keer op keer.
Het festival is opgebouwd rond vier thema's, de programmering van elke dag op de Main Stage. Zoals de programmering van de derde dag waar de rasechte jazzlegendes centraal staan. Zij worden geëerd door andere grote jazzmasters. Tony Allen geeft een ode aan Art Blakey, de Charles Mingus Big Band vertolkt de muziek van Charles Mingus, Bill Frisell brengt het oeuvre van John Lennon voor het voetlicht en Randy Weston eert zijn held Thelonious Monk. Op de Club Stage brengt Ruben Machtelinckx in drie verschillende formaties, met zijn Scandinavische vrienden, zijn eigen composities en nieuwe projecten.
Afrobeat
Tony Allen (Nigeria), 77 jaar, staat bekend als een van de meest originele drummers ter wereld. Hij wordt beschouwd als de oprichter van de Afrobeat, een mix van jazz en traditionele, voornamelijk Nigeriaanse muziek. De grootmeester van de Afrobeat huldigt de grootmeester van de bebop! , Art Blakey. Voor vele jazzdrummers is deze legendarische muzikant en uitvinder van de bebop drumstijl hun grote idool. In het concert passeren diverse "standards" die Blakey en zijn band The Jazz Messengers groot maakten, maar nu naar gezet van de opzwepende beats van Tony Allen en zijn kwartet.
Een waardig eerbetoon door Allen aan de muziek van Blakey. Zoals Tony Allen in een kort woordje aangaf, is dat hij op zijn eigen manier de muziek van Art Blakey speelt; "op mijn eigen manier, in respect voor Blakey". In het stuk ‘Moanin'’ was duidelijke hoorbaar wat Allen daarmee bedoelt. In een sterke interpretatie met een eigen vorm, waarbinnen de melodie nog herkenbaar de lead vormt.
Het drumwerk van Allen geeft richting en is bepalend voor de structuur, waarbinnen voor de double bass een prominente rol is weggelegd. Wat een fantastisch instrument die de boel goed aan elkaar weet te smeden tot een muzikale eenheid. Tony Allen had nog een bonus in petto, zijn gezongen ‘Bonus From the Past’. Wat een verrijking van dit onvergetelijke concert van de meester van de Afrobeat.
Springlevend
Charles Mingus (1922-1979) was een Afro-Amerikaanse contrabassist, pianist, componist en orkestleider. Kenmerkend voor het werk van Mingus is de combinatie van in de big band- en rhytm-blues traditie gewortelde arrangementen met bebop-achtige-, maar ook vrije improvisaties. Hij overleed op 56 jarige leeftijd. Maar zijn muziek leeft door. In de Charles Mingus Big Band, zo bleek zaterdag avond op Jazz Middelheim, is de muziek springlevend, doordat de Bigband bestaat uit musici die onvoorwaardelijke overgave aan de jazzmuziek van Charles Mingus hoog in het vaandel hebben geschreven. De enorme inzet van veertien bandleden, hun toewijding en zichtbaar speelplezier komen daar als vanzelfsprekend uit voort.
Wekelijks repeteert de bigband op maandagavond in een New Yorks café. Van de oorspronkelijke Mingus Big Band zijn nog twee leden actief in de huidige bezetting, namelijk Earl McIntrye (bastrombone &tuba) en Alex Foster (alto sax) tevens orkestleider. Kenmerkend voor de muziek van de Charles Mingus Big Band zijn de tempowisselingen, waarbij opvallend is dat altijd de melodie leidend is. In een natuurlijke balans volgen de up-tempo, de slow-tempo momenten elkaar op.
Klankkleur
Indrukwekkend was het stuk ‘Don't Let it Happen Here’, een toonzetting van een gedicht van de Duitse antifascistische pastoor Niemoller. Hierin laat Mingus zich weer eens van zijn politieke kant zien. De band speelt de compositie met hartstocht. De opening wordt vormgegeven door het voordragen van het gedicht, met als statement dat onder groot applaus werd ontvangen: "All people has a right to freedom" . De klankkleur was onheilspellend en dreigend. De bijdrage van Luis Bonilla op tenor trombone was indrukwekkend; ruw en ruig.
Na het slotakkoord stierf de muziek langzaam weg. Het concert van de Charles Mingus Big Band werd afgesloten door Earl McIntrye die op zijn bas trombone zijn signatuur op een beheerste en eenduidige wijze neerzette. Conclusie van dit concert is dat het werk van Charles Mingus nog steeds bepalend is voor de Jazz in het algemeen!
Gitaarvirtuoos
De affiche van het concert van Bill Frisell was veelbelovend. Maar het tegendeel was (helaas) waar. Bill Frisell, een gitaarvirtuoos, heeft zich aan het werk van John Lennon vertild. De muziek van John Lennon is helder en eenduidig. Het is in feite popmuziek, die niet eenvoudig is te transformeren naar een jazzy vormgeving. Bill Frisell volgt te letterlijk de originele vorm. Er wordt nagenoeg niet geïmproviseerd, en dat is jammer. Al bij al is het te herkenbaar, vlakjes en zonder diepgang.
Randy Weston (91 jaar) opende zijn optreden met een eigen stuk gebaseerd op het werk van Thelomonious Monk. De sfeer was gelijke gezet. Hier brengt een grootmeester het werk van zijn idool tot nieuw leven. Geheel in de bebop traditie en volgens de regels van de improvisatie. De muziek van Randy Weston is een unieke mix van het ritmische erfgoed van Afrika en uitgesproken jazz technieken. Tussen de stukken door gaf hij uitvoerend tekst en uitleg over zijn beweegreden om die muziekstukken te vertolken. De zaal was een en al oor, ongeacht de lengte van zijn "lezingen". Het bracht wel meer diepgang aan zijn optreden.
Masterpiece
Samen met zijn muzikanten vertelde hij het verhaal van Monk. De Afrikaanse invloeden kwamen mooi tot zijn recht door het stevige en gevarieerde spel van Neil Clarke (percussie) en Alex Blake (double bass). De muziek van Randy Weston is helder, eenduidig en boeiend. In het bijzonder zijn solo gespeelde intro's als opmaat naar weer een indringend masterpiece.
De concerten op de Club Stage waren zoals verwacht. Verrassend en vernieuwend. De sfeer was zoals de muziek klonk. De toeschouwer waande zich in verre exotische landen. Experimenterend met nieuw stijlen, en tegelijkertijd het her ontdekken van bestaande structuren geven de concerten op de Club Stage de juiste balans met de jazz concerten op de Main Stage.
Kwaliteit
Tot slot Jazz Middelheim was wederom een zeer geslaagde editie. Wat een kwaliteit werd ons voorgeschoteld, in een ambiance die daar recht nog meer aan doet. De lat wordt elk jaar hoger gelegd, maar daar weten onze Belgische buren wel raad mee. Tot 2018! Lees hier het verslag van de donderdag.
