Onderwerp: LOCATIETHEATER, OEROL

14 Juni 2017

Indrukwekkend muziektheater roept actuele vragen op

  
Door Youetta Visser met foto's van Mieke Kreunen

Via Berlin kan het. Oude verhalen over componisten in een dictatuur bewerken tot een intrigerende en moderne muziektheatervoorstelling over actuele keuzes: Breaking the Silence. De bijbehorende klassieke muziek is van de Russische componisten Sjostakovitsj en Ligeti. De dreiging is van het regime, dat eist dat componisten muziek maken ter opwekking van het volk. De setting is een kantoor met bureaus in rijen. 

Je zou zeggen: een ouderwetse thematiek. De muur is immers al lang gevallen. En kunstenaars in Nederland kunnen toch alles maken wat zij willen?

Maar dan gaat Via Berlin aan het werk, ditmaal samen met het Berlage Saxophone Quartet. Oftewel: Dagmar Slagmolen en Peter Vigh. Hij voegt eigen composities toe en bewerkingen van de oude Russen. Een celliste, vrouw van een componist, wordt het middelpunt van het verhaal. Op krakende tape-opnames de stem van haar man. Hierdoor is ineens dialoog mogelijk, en discussie over de keuze: meebewegen met het regime of tegenstand bieden? Of .... vluchten? De vier saxofonisten dreigen en beknotten haar in een strakke mars tussen de bureaus. Af en toe leggen zij hun instrumenten af en vormen samen een synchroon bewegend ambtelijk systeem. De componist is plotseling van de aardbodem verdwenen en de celliste, Irina, zoekt in haar geheugen en in de archieven van het regime naar aanknopingspunten: Waar ging het mis? Hij sleurde haar mee in een leven dat niet het hare was. Zij op haar beurt wilde hem beschermen door hem in te tomen.

Met teksten van Sophie Kassies, een strakke choreografie van Pim Veulings en regie van Ria Marks zet Via Berlin zo een actueel stuk neer met prachtige klassieke muziek. Slagmolen speelt solo het hele natuurtheater van Nollekes vol, en sleept het publiek met ingetogen fysiek spel mee in haar wanhoop. Het raakt haar zelf zo dat ze aan het einde in tranen is. Ze is niet de enige.

De celliste volgt het ideaal van het regime, haar man is opstandig en heeft een compositie geschreven die de heersers in een komisch daglicht zet. Humor als strijdbijl. Is hij verdwenen naar het buitenland zoals Ligeti deed? Waarna hij overigens zichzelf beperkte, door een compositie in vele delen te schrijven waarin elk deel slechts één toon toevoegt aan het vorige? Of kiest de man van de celliste net als Sjostakovitsj om te blijven, stiekem kritische muziek te schrijven en te hopen dat niemand het ziet of hoort? En dan, later, als de dictatuur weg is? Wat vormt dan nog de essentie van je muziekwerken?

En daar sijpelt het dus door. Ineens blijkt het thema actueel: beweeg je mee met een relatie die niet goed voor je is? Maak je kunst die makkelijk in het gehoor ligt of eigengereide creaties? Wil je dat je werk gehoord wordt door velen of kies je voor een klein publiek? Durf je tegen de stroom in te roeien? Kun je jezelf terugvinden in de archieven? Breaking the Silence slaat je met theater, moderne teksten en klassieke muziek om de oren met confronterende vragen. 
Dat kunnen alleen de allerbesten.

Oerol | Via Berlin | Berlage Saxophone Quartet