Onderwerp: LOCATIETHEATER, OEROL
22 Juni 2016
Crashtest geslaagd!
Door Youetta Visser met foto's van Mieke Kreunen
Bizar. Na tien dagen en bijna 25 theater- en dansvoorstellingen, bezoeken we Crashtest Ibsen ‘Ik zie Spoken’ van Moeremans&Sons, in samenwerking met NNT. Het derde deel uit een Ibsen trilogie, waarin het gezelschap onomwonden het theater ter discussie stelt. Ibsen is een groot theaterschrijver, maar ook een moraalridder en nogal ouderwets. Hij schreef het stuk 135 jaar geleden. De spelers proberen tijdens het spelen aan het stuk te ontsnappen en zo Ibsen te laten crashen. Dat levert in het bos van Formerum een ingewikkeld spel op, van personages die het verhaal trachten bij te stellen en ondertussen ook commentaar leveren op hun personage, maar die tegelijkertijd vastzitten aan hun tekst. Zo probeert mevrouw Alving ditmaal het weeshuis te verzekeren, zodat de brand die verderop in het stuk zal losbreken minder vergaande gevolgen zal hebben. Andere personages trachten de nieuwe techniek van de 20ste eeuw in het stuk te importeren. Een dating app, een squad, zo kan het toch ook?
Vooral de leading lady Eva van Gessel is goed op dreef. Heen en weer gesleurd kan ze soms geen hele zin meer uit haar mond krijgen. Timing perfect. Wanhoop zo voelbaar dat de toeschouwers niet anders kunnen dan hun toevlucht nemen tot lachen. Ook andere personages zien af. Haar aan syfilis lijdende zoon Matthijs IJgosse vraagt zich af: 135 jaar incest, is het dan nooit genoeg?, als blijkt dat hij weer, net zoals altijd in deze theatervoorstelling, op zijn halfzus valt. Een verveelde, seksueel ontluikende jonge vrouw, zeer aanstekelijk gespeeld door Rosa van Leeuwen die hard meezingt met haar Ipad: ‘Papa ou t'es?’, Papaoutai, van Stromae. De dominee is het na al die jaren ook spuugzat om iedereen in het gareel te houden. Om de crashtest nog succesvoller te maken dragen alle spelers hun tekst zeer gedragen op. De vader van de halfzus, Louis van der Waal, voert dat zelfs zover door dat hij totaal afstandelijk tot een personage verwordt. Soms is het stuk daardoor wat taai, maar dat is dan wel functioneel. Ten slotte voegt Moeremans&Sons nog een fijn theatraal effect toe: het vuur doet zijn intrede. Een allegorisch element, kennen we dat niet meer? De voorstelling stelt zo feilloos theater en zijn klassiekers aan de kaak. En het roept op om minder het script te volgen en meer risicovol te leven. Zeer verfrissend, ook in het derde deel.
Het blijft niet bij deze avondvoorstelling. De volgende ochtend gaat het nog verder, met het drie jaar oude eindexamenstuk van de toneelschool Arnhem: 'Kill your Character'. Hierin drie elementen: een repetitie van polderende theaterspelers met een eeuwig weifelende regisseur, het ontwrichte gezin dat zij spelen en het gezin zelf dat op een gegeven moment langskomt om te klagen: mogen wij ook een gewoon leven? Doordat de echte familie door andere acteurs wordt gespeeld dan het repeterende theatergezelschap is makkelijker te volgen welke vragen ter tafel komen. Er valt daardoor ook iets meer te lachen. In de repetitie vragen de spelers zich staand rondom het publiek vrijuit af hoe zij het beste een vroeg overleden kind kunnen introduceren in het verhaal. “Projecteren op een scherm? Nee! Niet te terughoudend, het publiek wil radicaal!” We willen iets meemaken, toch?
Het echte gezin wil ook wel eens een normaal leven. De getormenteerde dochter vindt haar outfit leuk, maar snakt naar een vrolijke dag in haar leven. Haar autistische zus weigert nog langer in de rolstoel te zitten, alleen voor het theatraal effect. Ze stellen de toeschouwers rechtstreeks de vraag waarom wij altijd willen kijken naar van die extreme gezinnen? Ook hier grootse theatrale gebaren. Een metershoge zak hangt dreigend boven de hoofden van de spelers, totdat die aan het einde zijn inhoud prijsgeeft. Tussentijds loopt het hoog op. Totdat de regisseur uiteindelijk met een lange monoloog het geheel overziet en het gezin bevrijdt van zijn rol. Gezang!
Een erg boeiende voorstelling van Moeremans&sons, die het theater tracht te bevrijden. Vanaf nu zal ik waarschijnlijk niet meer met dezelfde ogen naar een theatervoorstelling kijken. Dank jullie wel.