Onderwerp: CABARET
7 November 2014
De Makers: Cabaretier Margriet Bolding duikt in relaties
Dit theaterseizoen volgt CultuurpodiumOnline regelmatig een theatermaker tijdens het maken van een voorstelling. Hoe zet je een nieuw programma in elkaar? Waar loop je tegenaan? Hoe houd je de dagelijkse beslommeringen in toom? En: Welke creatieve en zakelijke keuzes maak je tijdens de rit?
In deze reeks is het de beurt aan: cabaretier Margriet Bolding.
Margriet Bolding werd in 2008 tweede op het Amsterdams Kleinkunst Festival. Sindsdien toert ze langs kleine theaters in Nederland; eerst met 'Viva Depressiva' en daarna met 'Laaghangend Fruit'. Zojuist heeft ze haar derde avondvullende voorstelling geschreven 'Zo zijn we niet getrouwd'. De eerste try-outs zijn achter de rug. Tijd om de voorstelling in zijn definitieve vorm te zetten.
Tekst: Youetta Visser Beeld: Marlous van Dijken en Merlijn Doornerik
Een naam voor een kind
Een leuk rijtjeshuis in Amersfoort. Een piano in de woonkamer en wat rekwisieten in de gang verraden dat hier een creatieveling woont. Zoals je van een cabaretier mag verwachten windt Margriet Bolding er geen doekjes om: "De titel, dat is het ergst, eerlijk gezegd. Een naam voor mijn kind verzinnen vind ik makkelijker." Het begint al vroeg: "Twee jaar van tevoren moet het impresariaat de titel van de voorstelling weten en een persfoto hebben. Ik heb dan nog nauwelijks tekst en een half liedje, dat geeft weinig houvast."
"Het eerste wat ik doe is een thema voor de voorstelling bedenken. Dat vind ik niet zo moeilijk; ik wist al snel dat het over relaties zou gaan." Het lijkt een voor hand liggend thema; Bolding zit duidelijk zwanger (van haar tweede kind) achter de tafel, een zelfgebakken cake met nogal bruuske versiering onder handbereik. "Dat klopt, mijn relatie is de laatste tijd in een ander vaarwater gekomen. Als je kinderen krijgt en trouwt is het ineens heel serieus samen. Dat is even wennen; op wat voor een planeet ben ik nu weer beland en hoe werkt het hier? Natuurlijk heeft dat me geïnspireerd, maar dat is niet waar de voorstelling over gaat."
Gelukkig maar. De programma's van cabaretiers als Brigitte Kaandorp en Mischa Wertheim over hun jonge kroost staan niet te boek als hun beste. "Wat helpt denk ik, is dat ik het niet over de baby en over de opvang wil hebben, maar wel over fasen in relaties. Je leest altijd dat relaties zich na alle verliefdheid verdiepen." Ze lacht: "Dat betekent eigenlijk dat je uiteindelijk accepteert dat de ander niet perfect is." Even is te merken dat Margriet Bolding ook psycholoog is: "De laatste fase in de ontwikkeling van een relatie is dat je geen verwachtingen meer hebt. Als je daarin bent beland, heb je kans dat je weer opnieuw verliefd wordt. De cyclus begint dan van voren af aan."
De voorstelling gaat niet alleen over liefdesrelaties. "We hebben tegenwoordig heel veel relaties. Niet alleen met je partner en met familie, ook met vrienden en met allerlei andere mensen via de sociale media. Zelfs met winkels heb je tegenwoordig een 'klantrelatie', die ook nog onderhouden moet worden. Heel verwarrend."
Schizofreen
Ok, het thema is gekozen en de titel ligt vast. Wanneer begin je met schrijven? "Pas na de laatste optredens. Het is zo schizofreen om al met het nieuwe programma bezig te zijn als je het oude nog speelt. Bovendien word ik altijd verliefd op mijn nieuwe dingetjes, dus dan wil ik me fulltime op de nieuwe voorstelling storten." Het maken van een nieuwe voorstelling vergt veel inspanning. "Na ongeveer een jaar verzinnen, schrijven en schaven weet ik op een gegeven moment dat ik voldoende heb om uit te proberen voor publiek. De Sonsbeek Theater Avenue in augustus is voor mij altijd een graadmeter; daar speel ik voor het eerst een try-out en merk ik aan het publiek of ze het thema interessant vinden. Gelukkig vonden ze het dit jaar weer prachtig."
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is een creatief beroep niet altijd makkelijk te combineren met het hebben van kinderen. "Als cabaretier ga je in de loop van de middag al naar het theater en kom je pas 's nachts thuis. Mijn zoon staat om half 6 's ochtends op. Ik sta dan toch ook op, maar bouw daarmee al snel een gigantisch slaaptekort op."
Relatiefasen
Handelsmerk van Bolding is onder andere de manier waarop ze het publiek betrekt bij de voorstelling. "Ik wil het gevoel hebben dat ik de avond niet alleen doe en dat het publiek meehelpt. Op deze manier ervaren de toeschouwers dat deze avond van ons was. Als je het samen doet, is ieder publiek en dus elke avond anders. Heel uniek."
"Nu wil ik graag een relatie met het publiek aangaan en alle relatiefasen met hen doormaken. Het is een zoektocht: Hoe ga ik dat doen? Ik had eerst een knuffel Bertje, die we met zijn allen moesten opvoeden. Maar dat werd na een half uurtje wel heel voorspelbaar."
Typetjes
'Zo zijn we niet getrouwd' is opgebouwd uit liedjes aan de piano en korte delen conference. "Ik speel ditmaal ook typetjes en vindt dat erg leuk om te doen. Het is wel een vak apart, ik ben geen Tineke Schouten. Zo speel ik de Drentse Alie, die afspraken over overspel met haar man heeft gemaakt, voordat ze op skivakantie gaat. Mijn ouders komen uit Drenthe, maar ik spreek het accent niet. Via, via heb ik een fonetische vertaling van de tekst gekregen en dat leer ik uit mijn hoofd." Margriet Bolding komt energiek over, het is niet moeilijk voor te stellen dat ze een zaal kan boeien. "Naast de Drentse Alie en andere types speel ik mezelf met mijn eigen relatie, maar daarin zijn ook ervaringen van anderen verwerkt. Het blijft natuurlijk wel theater."
Hoe maak je van alle losse stukken een voorstelling? "Ik ben tevreden over de blokken die nu in de voorstelling zitten. Er zijn al genoeg pareltjes in de voorstelling. Het verhaal op zich is al goed, maar het is nog niet klaar: Alie moet beter en een ander blokje gaat op de schop. Dat heeft te weinig actie in zich. De gedachte erin is wel erg leuk:"Vrijgezellen zijn vervelend, dus ga alsjeblieft een relatie aan."
"Bij de opbouw van een voorstelling kijk ik ook naar de interactie en de afwisseling. Bij mij voelen mensen zich veilig om dingen te roepen, maar niet alle types zijn zo benaderbaar. Ik kan ze aardiger maken, maar wat is dan de point? Dat is een van de dingen die ik met mijn regisseur Evert de Vries bekijk."
Moed houden om door te gaan
Try-outs zijn voor de cabaretier als schetsen voor een kunstschilder. "Het fijne van deze try-out periode is dat ik tijd heb om dingen uit te proberen en te onderzoeken of het werkt." Tijdens het spelen heeft een cabaretier geen tijd om alle reacties van het publiek op te schrijven. "Ik onthoud en maak opnames. Maar het is soms ontmoedigend om de opnames te kijken. Ik ben dan geneigd heel kritisch te zijn. Daarom ben ik er voorzichtig mee; tijdens het maken moet je wel moed houden om door te gaan." Ook nu blijkt het maken kwetsbaar. Het is al heel wat als een cabaretier blijft functioneren. "Wat lastig is: mijn hoofd staat er niet bij tijdens het maken van een voorstelling. Boodschappenlijstjes lijden onder try-outs. Pas kwam ik een oude schoolgenoot tegen op straat die mij van alles wilde vertellen. Ik heb gewoon op een gegeven moment gezegd: "Ja, sorry ik zit tijdens de try-outfase in een cocon en er kan geen informatie meer bij."
Een theatermaker is egocentrisch tijdens het maken."Ik kan nog wel voor mijn zoon zorgen, maar zelfs hij krijgt niet de hele Margriet. Ik vergeet ook de afspraken met mijn partner en weet soms niet wat hij gezegd heeft... Het is gewoon een rotfase voor je relatie."
Zwakke punten
Margriet Bolding kent haar zwakke punten als cabaretier. "Vooral in try-outs, als de tekst nog niet vast ligt, ga ik wollig praten en verpest ik mijn grappen. Soms heb ik ook nog geen afmakers. Dan is er een leuke scene, met een begin en een midden, maar het einde rammelt nog. Met mijn tekstcoach Jurriaan van Dongen zit ik soms eindeloos te puzzelen." Een voorstelling maken lijkt vooral een heel gedoe? "Het interessante is die zoektocht. En de intense euforie als je de juiste woorden hebt gevonden! Een voorbeeld is mijn meest recente liedje 'De hele wereld neukt behalve wij'. Ik vind dat een geweldige tekst!" Helaas is de tekst niet geschikt voor elk publiek, zo bleek. "Op de 50+ Beurs liepen mensen weg. De tweede keer heb ik ze vooraf gewaarschuwd: "Er komt het woord 'neuken' in voor." Toen bleven ze zitten."
Cabaretiers gebruiken weinig decor. "In kleinere theaters is een piano of vleugel al een decorstuk op zich. Dan leuk ik dat alleen op met een kleedje of een plantje ofzo." En de retro tuinstoel op de gang? "Ja, geweldig ding toch?! Ik heb hem ook zodat ik af en toe even kan zitten op het podium, met mijn dikke buik. En dan achterover leunen; een act op zich als je het goed doet."
Try-out en première
We kunnen nog even genieten van de try-outs. "Tot eind november speel ik nog try-outs. Op 11 december aanstaande gaat 'Zo zijn we niet getrouwd' in première, ik speel het dan tweemaal in mijn woonplaats Amersfoort, een maand voordat ik uitgerekend ben. Nee, dat was niet gepland. Maar ik vind het zo'n mooie symboliek; we gaan samen op, zeg maar."
meer informatie: www.margrietbolding.nl