Onderwerp: POP-ROCK

24 Juni 2010

Bettye LaVette energieke en vitale soul-dame

Door Giel van der Hoeven, foto’s door: Arjan Vermeer
Gezien: Bettye LAvette op woensdag 16 juni 2010, Paradiso, Amsterdam

Bettye LaVette (Betty Haskins geboren in 1946 te Michigan) zingt al zolang ik leef maar pas in 2005 hoorde ik voor het eerst van haar. Met het album “I’ve Got My Own Hell to Raise” verraste ze vele muziekliefhebbers en critici en het “best bewaarde geheim van de soul” had na ruim 40 jaar haar naam eindelijk gevestigd. Al gauw spraken grootheden variërend van Keith Richards tot president Barack Obama hun bewondering over haar uit in de pers en het volgende album onder begeleiding van de band Drive-By Truckers ‘The Scene of the Crime’ (2007) leverde LaVette zelfs een Grammy-nominatie op.

Onlangs verscheen het album “Interpretations: The British Rock Songbook", waarop LaVette haar eigen soul-versies van Britse popsongs vertolkt. Een muzikale reis van 13 songs door composities van onder meer de Beatles, Rolling Stones, Led Zeppelin, The Who en Pink Floyd.

Deze gewaardeerde soul- en blues zangeres was 16 juni weer in Nederland voor een optreden in Paradiso. “We zijn altijd opgetogen als we naar Amsterdam gaan. Jullie hielden al van me toen niemand anders dat deed” kondigde ze vooraf aan. En ook tijdens het optreden van zo’n anderhalf uur stak the Comeback Queen haar waardering voor het Nederlandse publiek niet onder stoelen of banken. LaVette kwam voor het eerst in 2001 naar ons land en werd direct omarmd door publiek en pers, maar commercieel succes bleef uit.

Ook in 2010 kwam ze gewoon weer met dezelfde band als in 2008 naar een zo goed als uitverkocht Paradiso. Met Alan Hill op keyboards (en musical director), bassist Chuck Bartels, drummer Darryl Pierce en Brett Lucas op gitaar. Vooral gitarist Brett Lucas uit Detroit baarde opzien met zijn back bone rhythm gitaarspel. Van het soort dat je voeten vanzelf gaan mee tappen, je polsslag doet oplopen en je handen jeuken om mee te klappen. Zompige, rauwe rhythm & blues of ingetogen soulful ballads en gospels, Bettye zong, smeekte, gilde, gromde, kirde, weende en fluisterde ze met haar schuurpapieren stem, en de band volgde haar trouw en swingend.

Ze weet doorgaans veel muziekstijlen in haar muziek te combineren maar de blues, country, en funk kwamen nu wat minder aan bod dan de soul, r&b en gospel. Wel veel ballads, vergeten soulklassiekers - zoals een Ray Charles tribute - en covers van haar laatste album werden nu gespeeld. Haar energieke black gospels komen vanuit haar tenen en ze raken je met hart en ziel. Maar anders dan bij veel van haar generatiegenoten heeft Betteye’s spiritualiteit niet de oorsprong in een kerkkoor of evangelische gemeente: “mijn achtergrond is inderdaad anders. My people, van vaders en moeders zijde, komen oorspronkelijk uit Louisiana. Dat betekent: dronkenschap, katholicisme en een jukebox waaruit de hele dag liedjes schallen. Wij gingen niet naar de kerk op zondag. Dan lag iedereen zijn roes uit te slapen”, zei LaVette eerder in een interview.

De zangmicrofoon is haar religie en de muziek is haar godsdienst. Want ze verkondigt haar eigen levensverhaal, over een onbezonnen jeugd, over een moeizame zangcarrière met pech doorkliefd, over mislukte platendeals, over persoonlijke tegenslagen en over uiteindelijk toch nog succes en roem.

Ze schrijft weinig eigen materiaal want Betteye LaVette verstaat de kunst van het her-schrijven. Ze weet bestaande liedjes zo uit te zoeken en eigen te maken dat het klassiekers worden die de originele componisten doen blozen en watertanden tegelijk. Niet voor niets kreeg ze alle steun en waardering van grootheden als Paul McCartney en Peter Townshend na het samenstellen van “Interpretations: The British Rock Songbook". George Harrison’s “Isn’t it a Pity” werd in Paradiso gebracht met veel gevoel, evenals de Ringo Starr cover “It Don’t Come Easy". Solo tracks van voormalige Beatles die live nóg beter klonken dan op de plaat. En juist om die reden had ik graag het Rolling Stones nummer “Salt Of The Earth” live van Bettye willen horen.

Maar helaas bleef deze Jagger/Richards klassieker - wat mij betreft één van de mooiste tracks op de laatste cd - achterwege. Maar dit gold ook voor de funky interpretatie van Lucinda Williams compositie “Joy” en andere persoonlijke bewerkingen van eerdere albums. Afijn, een dame op leeftijd met zo’n omvangrijk cover repertoire kan niet iedereen tevreden stellen. Inmiddels weet LaVette donders goed wat ze wil en ze zet nu haar eigen koers uit. Dat bleek ook wel in haar aankondiging van “Love Reign O’er Me” waarin ze werd onderbroken door een jongeman uit het publiek en Betteye hem met enig cynisme toesnauwde “dat ze zelf wel wist hoe ze haar eigen verhaal moest vertellen”.

Er volgde een hartverscheurende uitvoering van de Pete Townshend compositie uit 1973 zoals ze dat in maart van dit jaar ook in de Carnegie Hall vertolkte tijdens het All Star Tribute To The Who en eerder tijdens de Kennedy Center Honors in 2008. Bij deze laatste gelegenheid ontstond destijds het idee om meer soul interpretaties van Britse rock-songs op de plaat te zetten. Pink Floyd’s “Wish You Were Here” klinkt in haar soul-versie als een smeekbede in de allerbeste tearjerkers traditie, evenals “Nights in White Satin” (The Moody Blues) dat ze opdroeg aan haar dochter.

LaVette heeft niet de lichamelijke expressie van een Tina Turner en ook overdreven showelementen kunnen wat haar betreft achterwege blijven. Ze beweegt met haar vitale ranke lichaam soepeltjes over het podium en de gezichtsuitdrukkingen zijn puur en universeel herkenbaar: woede, angst, vreugde, verdriet… op natuurlijke wijze past het gelaat zich aan, aan de sfeer van het levenslied. De toegift was net als twee jaar geleden in Paradiso een a capella gospel in haar eentje.

Het publiek in de poptempel toonde respect en luisterde muisstil toe, maar na afloop volgde een oorverdovend applaus in het voormalige kerkgebouw van De Vrije Gemeente in Amsterdam. Het optreden was in veel facetten vergelijkbaar met voorgaande shows in Nederland, maar de overgave, intimiteit en opwinding waarmee ze de songs ten gehore brengt is oprecht en onbegrensd. Dat deed ze eergisteren in Frankrijk en dat doet ze overmorgen in Engeland opnieuw. Dus waren de publieke reacties na afloop weer zeer lovend. Of zoals een concertbezoekster uit Chicago verwoorde: “Bettye, in every lyric, every note, in every phrase you bring a breath of emotion, of power, of beauty, raw, rich, honest and penetrating deep into the soul… We love you”. Amen!