Onderwerp: TONEEL

10 Maart 2010

Als de dood maakt kanker bespreekbaar

Door Ad Aerts met foto's van Roy Beusker

Op het toneel staat een intelligente, zelfbewuste vrouw van 50 die haar verhaal met ons wil delen. Professor Vivian Bearing, gespecialiseerd in zeventiende-eeuwse poezie vertelt ons dat ze over nog geen twee uur dood zal zijn. Ze vertelt over haar leven en werk.  Dat ze hoge eisen stelt aan haar collega's en studenten.  En dat op het hoogtepunt van haar carriere  bij haar een verregaande vorm van eierstokkanker wordt  geconstateerd.  Niet te genezen. Ze vertelt haar verhaal losjes, bijna achteloos, maar met veel oog voor detail en met veel humor. Ze vertelt hoe ze is geworden zoals ze is, en hoe ze zal eindigen. Je weet als publiek hoe het gaat aflopen. Er komt geen plot dat ontrafeld gaat worden. Geen raadsels die worden opgelost...

Het stuk bestaat uit een aantal losse scenes die voor een deel laten zien wie Vivian Bearing is, en voor een deel het verloop van haar ziekte vertellen. De scenes worden getoond vanuit haar perspectief. Daarbij laat ze zien dat ze scherp observeert, waarbij ze haar observaties met veel humor van commentaar voorziet. Ze begrijpt haar artsen heel goed. Zij is immers ook wetenschapper met als grootste passies waarnemen, begrijpen en verklaren. Ze doorziet de medische rituelen, kan ook daar de humor in zien en speelt het spel ook gewoon mee. Op de plichtmatige vraag 'hoe voelt u zich nu' antwoordt ze steevast met een ironisch 'prima'.  Naarmate het stuk vordert wordt duidelijker hoezeer haar observatie en analyse niet meer is dan een dekmantel voor haar eigen onzekerheid, angst en pijn. Net als de rijke woordenstroom van haar favoriete dichter John Donne vooral zijn eigen verlangen naar zekerheden verbergt.

"Als de dood" draagt geen oplossingen aan en geeft ook geen verlichting of troost. De grote verdienste van dit toneelstuk is dat het kanker en dood een beetje meer bespreekbaar maakt.  We zien een opmerkelijk personage dat ons deelgenoot maakt van haar einde.  Renee Soutendijk geeft Vivian Bearing op zeer overtuigende wijze gestalte. Het is ook de enige rol die daadwerkelijk diepgang heeft en draagt daarme ook  het stuk. Daarbij wordt ze de ondersteund door klein aantal stereotypen (artsen, verpleegkundigen, studenten) die voor een deel in dubbelrollen door de rest van de cast worden gespeeld.  Het is een formule die hier goed werkt omdat het immers haar einde is dat we mogen meemaken.

Speellijst

Bekijk hier de trailer van Als de dood