Onderwerp: TONEEL
19 November 2009
De pijnlijke stiltes van de lieve vrede | 'Geen Familie' door Cowboy bij nacht
Door Barbara Klomp met foto's van Cowboy bij nacht
Gezien op 12 november 2009 Huis aan de Werf te Utrecht
Op het toneel staat het skelet van een huis. Vier mensen lopen rond, kijken. Ze zijn onwennig. Zijn het de acteurs die zich nog geen goede houding weten te geven? Of toch al hun personages? Die iets zoeken waarvan noch zij, noch wij weten wat. Dan stapt een meisje vastberaden het toneel op. “O” schrikt ze, 'ze zijn eral...' Dan begint het toneelstukje.
“Hoe was het op je werk?” “Druk zeker?” Als we niet beter zouden weten, zouden we er zo intrappen. Het meisje is jarig en haar familie zit braaf in een rondje en stelt de net niet gevaarlijke vragen. De koffie wordt ingeschonken de cake uitgedeeld.
Toch is alles schijn, want de ouders, het zusje, het vriendje, ze zijn door het meisje ingehuurd om op haar verjaardag haar familie te spelen.
Wat eerst een leuk, gezellig, ietwat oppervlakkig samenkomen lijkt, wordt steeds meer een zwarte poel van verwijten, onverwerkt verdriet en het niet willen toegeven aan de rouw.
Geen Familie is de nieuwste productie van het jonge Utrechtse theatergezelschap Cowboy bij nacht. Het is een vermakelijke voorstelling die bij vlagen pijnlijk verwarrend en oprecht aangrijpend is.
Hoewel de acteurs jong en onervaren zijn, en qua leeftijd bij lange na niet de rol benaderen die zij spelen, weten ze gaandeweg de avond steeds meer te boeien. Vooral 'de moeder' zet een sterk spel neer, wanneer zij opkomt zien we een meisje, dat in alles verandert in de moeder die koste wat kost de lieve vrede wil bewaren, want ja, dat doen moeders nu eenmaal.
Indrukwekkend is vooral de tekst van schrijver Robert van Dijk. Hij vertaalde de discutabele psychotherapie 'familieopstelling' (van de duitse therapeut Bert Hellinger) naar het theater. En dat werkt! Zijn dialogen beginnen droog en oppervlakkig, maar worden steeds grimmiger en onontkoombaarder. Zover dat zelfs de gespeelde visite, zich niet meer kan losmaken van hun aangenomen rollen. Van Dijk schept een sfeer die doet denken aan de Scandinaviërs Henrik Ibsen en Thomas Vinterberg (Festen).
Deze associatie ligt natuurlijk ook in het onderwerp, maar overstijgt ook de thematiek van een feestje waar zo veel onder de oppervlakte wroet. Het is het zoeken naar de veilige knusheid, met de wetenschap van het grote verdriet. En dat doet pijn.
In Geen Familie gaat het meisje de gesprekken aan met de familie die zij niet meer heeft, maar inhuurde. En dat toneelstukje in het toneelstuk wordt steeds geloofwaardiger, zover, dat het meisje het misschien niet meer gelooft, maar het publiek er nog wel even in door wil gaan....