Onderwerp: TONEEL
24 April 2009
'Tocht' een tragikomedie over verlies en wat er overblijft
Door Mieke Kreunen met foto's van Leo van Velzen
In het RO Theater staan twee tribunes langs de kant maar in het midden staan in een café opstelling tafeltjes gedekt in de lentekleuren die bij de Paasdagen horen. De hond schuimt wat rond langs de toeschouwers en herkent deze en gene waar hij een knuffel en een aai gaat halen. Totdat hij door een meisje met een eenzijdig afgedekt brilletje op ferme toon naar zijn plaats wordt gewezen.
Het is er vol in het huisje van Margot (Arjan Ederveen). Stapels benches en draagmanden voor kleine huisdieren, foto's aan de wand en andere rommeltjes in de laatjes van de kast.
Achter de deur is gestommel hoorbaar en bij het openen van de deur komt er rook naar binnen waarachter met enige tegenzin hoofdpersoon Margot te voorschijn komt. Margot scharrelt rond in haar huisje en terwijl ze zich voorbereidt op de Pasen en overvallen wordt door herinneringen aan haar overleden echtgenoot en dochter, wier beider dood met de Paasdagen verbonden is.
Ze praat in zichzelf, Margot of met haar alter ego, net hoe je het bekijkt. Ook als ze de deur uitmoet repeteert ze hardop alle dingen waar ze aan moet denken: sleutels, lampje van de telefoon, de sleutel onder de kabouter.
Vriendin Betty, gespeeld door Jack Wouterse, zorgt een beetje voor Margot, komt af en toe langs of brengt een gewond dier dat ze met de dierenambulance heeft opgehaald. Margot vertelt Betty over Annika, haar kleindochter die altijd komt met de Pasen en dat ze van plan is ragoutbroodjes te halen.
Arjan Ederveens eigen moeder stond model voor Margot die hij als hoofdpersoon koos in Tocht. Thema is verlies, ouderdom en verwaterend contact met dierbaren. Ederveen speelt Margot met een bewonderenswaardige verfijning terwijl ook Wouterse, die niet alleen Betty speelt maar ook Margot's alter ego, een zeer geloofwaardige oudere vrouw neerzet. Een extra laag in het verhaal ontstaat door de interventies van de jonge actrice (het meisje van het begin) als de jonge Margot, kleindochter Annika en het nichtje dat niet helemaal goed is.
Het is een aangrijpend stuk, vooral om dat het vol zit met zoveel herkenbare dingen die met een knap gevoel voor dosering worden vertolkt door de twee acteurs. Van Ederveen zagen we vaker prachtige vrouwenrollen en daarom verrast met name Wouterse met het delicate spel dat hij met zijn omvangrijke lijf weet neer te zetten. Ederveens teksten zitten echter vol met steken onder en boven water bijvoorbeeld aan het adres van actrice Trudy Labij en cabaretiere Karin Bloemen en ook onderling kibbelen Betty en Margot en af en toe flink op los terwijl ook Annika oma flink de les kan lezen.
Het nummer 'Slaap je al' van Annie de Reuver dat als muzikale rode draad door de voorstelling loopt en de surrealistische effecten doen hier en daar denken aan werk van Jakop Ahlbom terwijl het feit dat de honden van de drie acteurs (ook de buurvrouw, het takkenwijf komt nog opdagen) door het decor schakelen juist weer heel realistisch is.
Tocht is een prachtig stuk over ouder worden vol compassie en confrontatie met fraai acteerwerk van alle acteurs in een uitstekende regie van Alize Zandwijk die een goede balans heeft weten te vinden tussen de verschillende emoties in het stuk. Ederveen heeft met dit stuk een voorstelling gemaakt die zich kan meten met het prachtige 'U bent mijn moeder' van Joop Admiraal, dat jarenlang op eenzame hoogte stond. Tocht is daar wat mij betreft naast komen te staan.
Jacques Nachtegaal sprak na de voorstelling met Arjan Ederveen en Jack Wouterse. Luister hier naar de interviews.