Onderwerp: OPERA EN OPERETTE
3 December 2007
Wiske, Bianca Castafiore en Hitler in Daphne
(thumbnail)
Door Annemiek Barnouw met foto's van DNO (klik voor vergroting)
Zoals Daphne in de opera voor de wereld in het algemeen en voor/door Apollo in het bijzonder vluchtte in de natuur, vluchtte Strauss in 1937 in de kunst en de griekse mythologie. Als je de opera Daphne uitvoert is het de vraag welk verhaal je uit wilt vertellen. Kies je voor de mythologische, of vertel je het verhaal van de kunstenaar die zich afkeert van het leven. Het mythologische verhaal is zeker geen sprankelende opera, dus besloot regisseur Peter Konwitschny ook het tweede verhaal te vertellen.
Het probleem in deze regie is alleen dat Konwitschny allerlei thema’s en ideeën aanraakt, maar geen consistente keuzes maakt, waardoor de regie een aaneenschakeling van losse fragmenten wordt. Al in het begin van de opera komt het mannenkoor op als de schaapskudde van de herder Leukippos (Rainer Trost). Een leuke vondst die ook goed werkt, alleen zijn de schapen, vanwege het Dyonisische feest, ook dronken. Die combinatie is net te veel en de hele opera hinkt eigenlijk continue op te veel gedachten. Leukippos heeft een gele bos haar en een bril die Buddy Holly niet zo misstaan, hij lijkt daardoor op een Belgische stripheld uit de jaren 50. Daphne (Juanita Lascarro) heeft een kort rokje en twee recht omhoog staande staartjes en roept daardoor associaties op met Wiske. Daphne’s moeder Gaea (Birgit Remmert) probeert ervoor te zorgen dat Daphne wat meer open staat voor de interesse van de mannen. Als het feest begint komt ze als een Bianca Castafiore op maakt Apollo (Scott MacAllister) de stripconnectie compleet als hij als een echte Jerommeke het toneel opkomt en Daphne voor zich probeert te winnen.
Leukippos heeft zich vermomd als vrouw en danst met Daphne. Dit maakt Apollo jaloers en hij vermoord Leukippos. Hier verandert de sfeer van het stuk. Daphne beweent Leukippos en heeft er spijt van dat ze hem afgewezen heeft. Het lament gaat langzamerhand over in een keurige herdenkingsdiens. Als Appollo schuld bekent, worden op Brechtiaanse wijze een grote stellage opgereden door de stagehands en een rol doek neergelegd. Apollo lokt Daphne de stellage op en verandert haar in haar geliefde laurierboom. Het doek wordt voor de stellage omhooggetrokken en zorgt dat Daphne, prachtige uitgelicht, in het hart van de boom komt te staan. Als het beeld verstild en de muziek de natuur imiteert, kiest Konwitschny ervoor om beelden van het derde rijk op het doek te projecteren om zo de link met Strauss te leggen.
Het publiek kan Konwitschny’s regie niet waarderen, het is alleen niet duidelijk waardoor. Is het de platte seksistische humor in het stripdeel van de regie of vind men de link met Hitler-Duitsland smakeloos? Het geeft wel het dilemma aan waar je als regisseur voor komt te staan als je deze opera uit wilt voeren. Het libretto heeft zo weinig dramatische actie, dat Daphne eigenlijk een saaie opera is. Aan de andere kant is het verhaal zo beklemmend dat je er weinig luchtigs mee kunt doen. Als je dan ook nog wat over Strauss wilt zeggen is het eigenlijk ondoenlijk dat op een coherente manier te doen.
De cast van de opera is geweldig, zowel zangtechnisch als qua type-casting. Juanita Lascarro heeft een prachtige lichte stem en daarnaast is ze ook door haar frêle, kleine gestalte echt het meisje in de voorstelling. De warme diepe stem van Birgit Remmert lijkt geen enkele moeite te hebben met deze moeilijke lage partij. Ook de mannenpartijen zijn goed en mooi ingevuld en een mannenkoor maakt het muzikale plezier compleet. Het orkest is groot en dat maakt de uitvoering voor de zangers bepaald niet makkelijk, maar ook voor het orkest betekent dat een pittige taak. Sowieso is de muziek van Strauss nooit makkelijk, maar een orkest in de bak kan bijna niet vrijuit spelen. Hoewel het Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Ingo Metzmacher zeker niet foutloos speelde, wist het wel om te gaan met de zangers op het podium en de continue wisselende sferen en de rijke orkestratie van Strauss. Kamermuziek, een volle strijkersklank, spetterend koper, en volledige romantische orkestbezetting kwamen allemaal tot hun recht.
De Nederlandse Opera - website
Rolverdeling
Peneios - Frode Olsen
Gaea - Birgit Remmert
Daphne - Juanita Lascarro
Leukippos - Rainer Trost
Apollo - Scott MacAllister
Erster Sch ¤fer - Peter Arink
Zweiter Sch ¤fer - Pascal Pittie
Dritter Sch ¤fer - Wojtek Okraska
Vierter Sch ¤fer - Jan Polak
Erste Magd - Renate Arends
Zweite Magd - YoungHee Kim
muzikale leiding - Ingo Metzmacher
regie - Peter Konwitschny
decor / kostuums - Johannes Leiacker
dramaturg - Werner Hintze