Onderwerp: TONEEL
15 Maart 2007
Het vierde Rijk Tg Oostpool
Door Barbara Klomp met foto's van Antoinette Mooy (klik voor vergroting)
Gezien op 6 maart Stadschouwburg Arnhem
Ze moesten weg. Het was onontkoombaar. Ze konden niet meer leven in de wereld van ‘happy slapping’ en webcams. Hans en Hilde moesten weg uit het Westerse Nederland, waar alle normen en waarden vervagen tot ze niets meer betekenen. Ze gingen weg, naar een land op de grens van Europa en daar waar het nog echt is, puur.
Afgelopen dinsdag ging bij Toneelgroep Oostpool de voorstellen Het Vierde Rijk in premiere. De tekst is van huisschrijver Peer Wittenbols en de regie is in handen van Rob Ligthert. De samenwerking tussen deze twee mannen brengt altijd iets bijzonders. Ook nu. Ze verhalen over de utopie, de wens van het sprookje, waarvoor een hoge prijs betaald moet worden.
Hans (Kees Hulst) en Hilde (Anne Martien Lousberg) wonen in hun Utopie, ver weg van Nederland. Zij streven naar het niets. Schaarste, rust, stilte, matigheid. Een jong stel heeft hen vergezeld op de reis. Hun transit bracht hen daar. En zij bleven. Het kan. Ze leven er apart op hetzelfde stuk grond. Ze zijn als buren, ze zitten elkaar niet in de weg.
Dan komen de stoorzenders. “Ik wist dat ik zou huilen als ik eindelijk hier was!” roept Mathilde, de spil van het liefdestrio dat de rust verstoort. “Nou toe dan!” roept mannelijke minnaar Boris. Maar Mathilde kan het niet. Daarvoor is alles ‘veel te mystiek’. Het trio (twee vrouwen, een man) wil van de plek hun Utopia maken, een commercieel/culturele plek voor genot en onmatigheid.
In Het vierde Rijk laat Tg Oostpool zien hoe het ideaal betaald wordt. Utopia bestaat wel, zolang er maar geen mensen zijn die zich er mee bemoeien. Langzaam gaan wij met zijn allen van het ideale naar de ondergang.
(thumbnail)
Het was er eens zo idyllisch. Rust en liefde, voor mens en dier. Want ook geitje Johan woont in het Vierde Rijk. Liefdevol verzorgd door het jongste stel, Hanna en Edo. (“Vind jij dat we haar Johanna moeten noemen?” vraagt Hanna. “Nee” antwoordt Edo, “Ik vind haar een echte Johan.”) Maar alles wat liefdevol is, is ook kwetsbaar. En iedereen kan geraakt worden door drank, seks, drugs en geweld.
Gaandeweg het stuk stort het sprookje in en wordt de sfeer grimmiger, rauw, om vervolgens de ondergang met de climax te combineren. Na de zeven jaren schaarste, waarin de rust zichzelf was. Breken nu de vette jaren aan. Wat volgt, is een Sodom en Gomorra. Alles van waarde is weg, stuk, of kwijt. (Hanna: “Eerst Johan dood! Toen een keizersnede! En nu mijn moederkoek kwijt!”)
Wittenbols weet in Het Vierde rijk zijn tekst weer zo te schrijven dat je elke regel zou willen opschrijven, nalezen en weer opnieuw beleven. De ironie maakt dat de zwaarte hanteerbaar is. En dat is maar goed ook. Want niets is zo mooi als het lijkt. Zelfs het prachtige uitzicht blijkt een achterdoek, dat je gewoon op kan tillen. Je kruipt er onderdoor en alles is weg. Alles waar je ooit in geloofde.
Alles, op een ding na. Je blijft geloven in deze voorstelling van Tg Oostpool. Want alles klopt. De taal, de decors, de kostuums, de muziek, elke tekst en elke blik. En dat is niet in de laatste plaats door de prestaties van de acteurs. Waarbij vooral Marleen Scholten opvalt als een prachtige kwetsbare Maria-look-a-like.
Wanneer de personages de ondergang naderen, worden de acteurs sterker dan ooit. Dat maakt dat je met pijn in je hart keek, en toch met een goed gevoel naar huis gaat. Want hoe naar de wereld, zo mooi en direct kan theater zijn.
Oostpool - website
Spel
Reinout Bussemaker, Astrid van Eck, Kees Hulst, Trudi Klever, Ad Knippels, Anne Martien Lousberg, Marleen Scholten
Peer Wittenbols - tekst
Rob Ligthert - regie