Onderwerp: TONEEL
19 Januari 2007
Dogville “ RO theater
Door Aukje met foto's van Sjouke Dijkstra (klik voor vergroting)
Stadsschouwburg Amsterdam “ 16 januari 2007
Dogville is het meesterwerk van filmmaker Lars von Trier uit 2003. Regisseur Pieter Kramer van het RO theater ging de uitdaging aan om deze film op de planken te brengen. Een uitdaging die op het eerste oog makkelijk lijkt, want de film speelt zich immers af op een toneelvloer. Er wordt minimaal gebruik gemaakt van decorstukken. De huizen met hun ramen en deuren zijn aangegeven met krijtlijnen en de bewoners openen de deuren als echte mimespelers. Toch geeft Pieter Kramer aan dat juist die setting de toneelbewerking bemoeilijkte. Want Dogville mag dan een klein stadje zijn, in de film worden veel verschillende locaties getoond: de boomgaard van Chuck, de parochiekerk waar Martha met de scepter zwaait, de kruisbessenstruiken van Mrs. Ginger en de verschillende huizen van de bewoners. Hoe breng je al die verschillende locaties op één toneelpodium bij elkaar zonder dat ze elkaar in de weg staan?
Pieter Kramer heeft er een vernuftige oplossing voor gevonden. Hij maakt gebruik van realistische, verrijdbare decorsetjes en werkt met soundscapes. Door de verrijdbare decorsetjes doet het podium soms ietwat chaotisch aan, maar toch staan de verschillende locaties elkaar niet in de weg. Dit is mede te danken aan het gebruik van licht: de locatie van de scène wordt uitgelicht zodat een ander decorsetje in het donker weggereden kan worden. De acteurs verrijden zelf de decorsetjes, zodat ze hun eigen helpende hand zijn. En hulp, daarover gaat het in het slaperige kleine stadje Dogville. Grace (Jacqueline Blom) is op de vlucht geslagen. Waarvoor weten we niet, maar Tom Edison (Frank Lammers), de dorpsfilosoof, heeft schoten gehoord. Als er dan ook nog maffia en later politie op de stoep staat, weten we genoeg. Op aandringen van Tom besluiten de bewoners van het stadje, ondanks het gevaar, om Grace een schuilplaats aan te bieden. Daar moet wel iets tegenover staan, vinden ze. Daarom verricht Grace hand- en spandiensten en ontdooit met haar warmte en spontaniteit langzaam de harten van de bewoners.
Maar het besef van de bewoners dat ze gevaar lopen met het verbergen van Grace wordt versterkt als de politie nogmaals langskomt en een beloning uitlooft voor het aangeven van Grace. Hun verhoogde risico moet gecompenseerd worden met meer werkuren. Grace ondergaat het allemaal gewillig, ze wil tenslotte graag iets terugdoen voor hun gastvrijheid. Maar al gauw maken de bewoners misbruik van haar diensten, en kiezen uiteindelijk voor zichzelf.
Regisseur Pieter Kramer heeft de verhaallijn van Dogville strak aangehouden. Er is een lichte verandering in de karakters aangebracht. Maar het echte verschil zit in de manier waarop het verhaal wordt gebracht. De zaal gniffelt regelmatig door de absurdheid van de scènes en de karakters. Een goed voorbeeld hiervan is Martha, gespeeld door een man (Beppe Costa) en daardoor de lachers op haar (zijn) hand heeft. De film zelf is wat dat betreft serieuzer.
Ook heeft Kramer vastgehouden aan de negen hoofdstukken waarin het verhaal is ingedeeld. De ironische verteller (Ton Kas) leidt de hoofdstukken in, of licht een scène toe.
Het is riskant om een recente én goed ontvangen film op de planken te brengen. Op alle manieren wordt een vergelijking getrokken met de film. Het RO theater brengt het er echter goed vanaf. Er wordt professioneel gebruik gemaakt van het decor, de decorsetjes, geluiden en licht. Acteur Frank Lammers is een waardevolle publiekstrekker door zijn rol in de film ‘Nachtrit’ en Jacqueline Blom is een overtuigend aardige en mysterieuze Grace.
Hoewel in het tweede deel de spanning wordt opgevoerd, ontbreekt door de absurdheid van de karakters de onderhuise spanning die in de film in alle hevigheid wordt gevoeld. Het gniffelende publiek bewijst dat. Maar hierdoor is het toneelstuk, méér dan de film, toegankelijk. Liefhebbers van de film kunnen bij deze theaterbewerking echter zeker hun hart ophalen. Maar ook de minder filmgeïnteresseerden krijgen gewoon een goed stuk voorgeschoteld.
RO Theater - website