Onderwerp: TONEEL
29 November 2006
Oresteia “ Tragedie van de wraak
(thumbnail) (thumbnail) (thumbnail)
Door Aukje met foto's van Phile Deprez (klik voor groter).
Gezien op 27 november Stadsschouwburg Amsterdam
De eerste vijf rijen in de zaal zijn verstopt onder een houten vloer, met daarop een glazen huis met open bovenkant. Over de middelste stoelen van alle rijen in de zaal een loopplank, die vooral gebruikt wordt door de godin van de wijsheid en het respect, Athena en door de god van de orakels, Apollo. Het publiek zit aan weerszijden van de loopplank en óp het podium, waar een tribune is gebouwd, zodat het elkaar in de ogen kan kijken.
In het glazen huis liggen Orestes, zijn vader Agamemnon, zijn moeder Klytaimestra, zijn zus Iphigeneia, zijn vaders neef Aigisthos en zijn vaders minnares Kassandra, languit op de grond. Athena en Apollo kijken toe.
Het begin van de Griekse tragedie ‘Oresteia’, een trilogie, is een introductie van de karakters en het verhaal. In de zaal veel scholieren, die vermoedelijk op het gymnasium Grieks volgen en waarschijnlijk vaker met dit lastige bijltje hebben gehakt. Want niet alleen is het onthouden van alle Griekse namen een hele klus, ook het begrijpen en het volgen van de tekst vergt veel concentratie van de toeschouwer. Maar na de introductie weten we wie wie is en kunnen daardoor het verhaal beter volgen. Het eerste deel van de trilogie, ‘Agamemnon’, laat zien hoe de koning van Argod, Agamemnon (Pierre Bokma), zijn bloedeigen dochter Iphigenia (Elsie de Brauw) offert aan godin Artemis in ruil voor een gunstige wind om uit te varen voor de Trojaanse oorlog. Als Agamemnon na tien jaar terugkeert samen met zijn minnares Kassandra (Betty Schuurman), wreekt Klytaimestra (Marieke Heebink) de dood van haar dochter met het doden van haar man en diens minnares.
(thumbnail) (thumbnail) (thumbnail)
Alsof ze erbij horen, betreden technici met ladders, boren en ander gereedschap de speelvloer. De acteurs staan nog op het toneel, helemaal ÂÂn hun rol, maar begrijpen het teken en verdwijnen. Het glazen huis wordt afgebroken terwijl het publiek de zaal verlaat. Omdat het een lange avond gaat worden, kan het publiek in de rotonde een keuze maken uit het speciale menu Oresteia: tomatensoep, runderstoofschotel of tarte tatin. Goedkoop is het niet, wél lekker.
Veel tijd om te eten is er niet. Het tweede gedeelte van de trilogie, ‘Dodenoffer’ begint al snel. Als we de zaal betreden legt een technisch medewerker de laatste hand aan Pierre Bokma, die is ingesmeerd met klei. De berg klei waarin hij zit stelt het graf van Agamemnon voor.
Als Orestes het graf van zijn vader bezoekt en een haarlok achterlaat, herkent zijn zus Elektra (Halina Reijn) hem. God Apollo (Han Kerckhoffs) geeft Orestes opdracht zijn vader te wreken. Orestes’ vriend Pylades (Eelco Smits) en Elektra moedigen hem aan, waarop hij niet alleen zijn eigen moeder doodt, maar ook Aigisthos (Hans Kesting) waar ze na de dood van Agamemnon mee is getrouwd.
In het laatste deel van de trilogie, ‘Ontzagbare Godinnen’, staat Orestes terecht voor zijn daden nadat hij door Wraakgodinnen (Elsie de Brauw en Marieke Heebink) is achtervolgd, waardoor hij de hulp heeft ingeroepen van godin Athena (Chris Nietvelt). Zij wil het bloedvergieten stoppen en spreekt hem daarom vrij, ook omdat zij niet is gebaard en niet weet hoe het is om een moeder te hebben. Een echte mannenwereld dus.
De speelvloer is in dit derde deel niet alleen bezaaid met klei, maar ook met water, als teken van natuur. De Wraakgodinnen hebben hun lichaam besmeerd met dit mengsel, en kronkelen om elkaars lichaam heen als waren ze aan het modderworstelen. Alleen vechten ze s ¡men tegen de rechtspraak en niet tegen elk ¡ ¡r.
(thumbnail) (thumbnail) (thumbnail)
Oresteia is de tweede voorstelling van Toneelgroep Amsterdam en NT Gent en bezit een cast waar je u tegen zegt, waardoor de verwachtingen hooggespannen zijn. Onder supervisie van regisseur Johan Simons maken ze het waar: ze kunnen de moeilijke teksten overtuigend brengen en wéten welk verhaal ze vertellen. Maar een Griekse tragedie uit 457 v. Chr. uitvoeren dat geldt als beginpunt van onze geschiedenis blijkt nog niet zo makkelijk, ondanks de goed acterende cast, de simpele maar bijzondere theatrale setting en de goede vertaling. Ook de onderwerpen van de tragedie komen in onze moderne tijd voor: eerwraak en het afschuiven van verantwoordelijkheid.
Maar het vier uur durende stuk (inclusief twee pauzes) is geenszins makkelijk en vergt veel van de bezoeker. Veel lof overigens voor Pierre Bokma, die een groot deel van de voorstelling stil moet zitten of liggen en Aus Greidanus jr, die een geweldige hoofdrol neerzet. Desonkdanks is het stuk is geen aanrader, maar de gehele cast neemt na de voorstelling wel zeer terecht een staande ovatie in ontvangst.
Toneelgroep Amsterdam - website
NT Gent - website