Onderwerp: MUZIEK, KLASSIEKE MUZIEK, FESTIVAL, TONEEL
21 September 2006
Een totale Entf ¼hrung door Muziektheater Transparant
Door Mieke Kreunen met foto's van Herman Sorgeloos (klik voor groter)
Voeg W.A. Mozart, Wim Henderickx en Ramsey Nasr bijeen, roer goed totdat een consistent mengsel ontstaat. Laat het geheel vervolgens een tijdje gisten totdat het borrelt en bruist en voil : Een totale Entf ¼hrung! Deze voorstelling speelde in Utrecht in het kader van de Manifestatie Kunst in Oorlog.
Mozarts opera Die Entf ¼hrung aus dem Serail speelt zich af in ‘het Oosten’, aan het hof van Bassa Selim, waar enkele Westerlingen terecht zijn gekomen: Pedrillo, Konstanze en Blonde. Konstanze hoopt nog altijd op de terugkomst van de edelman Belmonte met wie zij graag een toekomst wil opbouwen. Ondertussen windt de charmante Bassa Selim haar langzaam om zijn vinger. Bassa's bediende Osmin valt op zijn beurt voor de charmes van het wat ordinaire Blondje.
Ramsey Nasr 'verbouwde' het libretto grondig en greep behoorlijk in het verhaal dat niet alleen naar de 21e eeuw is getransformeerd met hedendaagse verwijzingen maar ook voorzien is van aantrekkelijke dialogen die een grotere plaats in nemen dan in het oorspronkelijke libretto. Om zowel de theatrale elementen als de zang optimaal aan bod te laten komen heeft Nasr voor de personages van Belmonte, Konstanze, Pedrillo en Blonde gekozen voor een dubbele invulling met een acteur en een zanger.
Terwijl het publiek de zaal voor een goede 3/4 vult in de Utrechtse Stadsschouwburg zitten percussionisten te spelen op het toneel. Dat geeft meteen een geluid dat een spannend contrast vormt met het geluid dat we van Mozart gewend zijn. Overigens is de muziek van Mozart voor een belangrijk deel in tact gebleven al is het wel aangevuld door Wim Henderickx die stukken nieuwe muziek schreef naast de oude.
Het decor is sober met een rood bekleedde rechthoekige ruimte als belangrijkste element, dat later zal veranderen in de met voiles behangen privévertrekken van Konstanze.
Het verhaal is tamelijk eenvoudig en enkelvoudig. Belmonte komt Konstaze 'redden' en Pedrillo gaat er ook vandoor zijn Blonde alles met de bedoeling nog lang en gelukkig te leven. Ik vond dat het geheel nogal langzaam op gang kwam en dat het spel aanvankelijk niet imponeerde al waren er wat aardige vondsten zoals de zanger Belmonte die al zingend tussen het publiek vandaan kwam. Eigenlijk was het begin een beetje saai maar gelukkig komt er op een bepaald moment meer vaart en daarmee ook humor in het spel. De gebeurtenissen volgen elkaar sneller op, de teksten zijn puntiger en met name de acteurs lijken in dit deel pas goed op gang te komen. Veel hilariteit op het podium in dit deel van het stuk en de zaal lacht van harte mee eigenlijk tot het moment dat blijkt dat Konstanze toch meer voelt voor Bassa dan ze dacht of toegaf. Vanaf dat moment neemt de spanning toe en slaat de sfeer totaal om. Het wordt ernst op het podium, grimmig zelfs op sommige momenten met name door de confrontatie tussen Belmonte en Konstanze waarin het er letterlijk hard aan toe gaat. De crisis wordt opgelost doordat Bassa Selim uiteindelijk de meest integere en waardige blijkt te zijn van de twee mannen. Een aangrijpende en indrukwekkende slotscène van de achterblijvende Bassa Selim sluit het stuk af.
Ik heb wat gemengde gevoelens over deze voorstelling die trouwens wel een positief eindbeeld opleveren. Ik vond de vondst van de zanger/acteurcombinaties voor de vier personages een geweldige vondst. Dat levert soms ook aangrijpende en ontroerende momenten op bijvoorbeeld als de zingende Konstanze op schoot zit bij de acterende Konstanze, of als de acteurs hun zanger-alter-egos die vooraan het podium staan van achteren naderen en hen innig omarmen. Wat ik minder vind is de manier waarop de Westerse manier van doen tegenover de Oosterse wordt gezet of de Christelijke cultuur tegenover de Islam. Door het gebrek aan nuance, met name in de rollen van de Westerlingen, blijft de tegenstelling tussen de religies en de culturen te karikaturaal en dat is jammer. Vooral is dat zichtbaar in onbeschaamde pummels die Nasr heeft gemaakt van Belmonte en zijn bediende terwijl Bassa Selim juist opvalt door zijn gedistingeerde en verfijnde verschijning en optreden.
Wat ik wel weer prachtig vond was die mengeling van talen die ook de sfeer van bepaalde scenes verschillend domineerden: Nederlands, Vlaams, Duits en Arabisch waarbij grote delen gelukkig middels boventitels te volgen waren.
Najib Cherraid speelt een geweldige Bassa Selim met een adembenemende slotscène en verder was ik vooral onder de indruk van Jan Decleir (Belmonte acteur), Els Dottermans en Rena Granieri (Konstanze acteur en zanger), Annet Malherbe (Blonde acteur) en Stefaan Degand (Osmin). Na een kleine 2,5 uur beloonde het publiek de acteur, zangers en niet te vergeten het orkest olv dirigent Koen Wessels dan ook met een lang en daverend applaus.
Een totale Entf ¼hrung is nog tot eind oktober te zien in Nederland en België en een speellijst is te vinden op de site van Muziektheater Transparant.
Muziektheater Transparant - website
Kunst in Oorlog - website
Regie
Ramsey Nasr
Spel & zang
Belmonte - Jan Decleir en Christian Baumg ¤rtel
Kosntanze - Els Dottermans en Rena Granieri
Blonde - Annet Malherbe en Selma Harkink
Pedrillo - Tom Dewispelaire en Peter Gijsbertsen
Osmin - Stefaan Degand
Bassa Selim - Najib Cherradi
Orkest - Beethouven Academie