Onderwerp: TONEEL, FESTIVAL
6 September 2006
Fringe Festival: Biest door de Wetten van Kepler
Door Mieke Kreunen met foto's van August Swietkowiak (klik voor groter)
In het kader van het Amsterdam Fringe Festival herneemt De Wetten van Kepler de voorstelling Biest, een voorstelling over afscheid nemen. Als we binnenkomen in de Rode Zaal van de Brakke Grond in Amsterdam zit op het toneel een oude vrouw op een stoel met over haar benen een deken. Ze kijkt voor zich uit terwijl het publiek - zachter dan dat ik dat gewend ben - een plaatsje zoekt in de lang niet uitverkochte zaal. Er wordt alleen gefluisterd tussen de toeschouwers en verder is het stil op het luidruchtig kraken van een chipszak na. Dan dooft het licht en horen we de vrouw geluidjes maken: "oi oi", en even later: "he he". De countertenor komt het toneel op en begint troostend te zingen. Het is winter en koud in huis, althans dat vindt de vrouw. Ze zit in haar stoel en heeft pijn aan haar benen. Haar dochter verblijft een groot deel van de dag in de stal waar warmte is van de koeien. Moeder en dochter hebben een ingewikkelde relatie waar we gaandeweg meer van gaan begrijpen. De boerderij waar ze wonen is nagenoeg failliet en het wachten is op het moment dat de gebochelde Kremers van de bank in gaat grijpen.
Er wordt een kalf geboren of eigenlijk een tweelingkalf, maar wel een Siamese want ze zitten met de koppen aan elkaar. Moeder en dochter strijden over de vraag of de kalfjes recht hebben om door te leven. De dochter geeft de moeder de eerste melk van de moederkoe te drinken, de biest. Maar moeder gooit de biest door de kamer en weigert het te drinken. De moeder is geen vriendelijke vrouw en heeft een groot geheim voor haar dochter. Kremer van de bank wilde de moeder indertijd wel helpen als zij hem ook even 'hielp'. We komen er achter hoe angstig de zwangerschap van de moeder was omdat ze bang was dat haar kindje niet goed zou zijn en ook een bult zou hebben, net als Kremers, de vader. En dat de dochter ook een tweeling had, twee jongetjes, die pas zijn gestorven.
Langzaam worden al deze verhalen met de emoties letterlijk ont-dekt en voelen we de onmacht van de beide vrouwen om om te gaan met hun gevoelens. Ze proberen zich los te maken uit het voorspelbare keurslijf waar ze met elkaar in zitten en doen r ¼cksichtlos, alsof hun leven er van afhangt. Het onzegbare moet worden uitgesproken, het is onafwendbaar ongeacht de gevolgen. Wij worden steeds verder in het verhaal gezogen en lachen mee met de moeder om op een volgende moment de verstikkende beklemming te voelen die er heerst in dit huis zonder toekomst.
De countertenor ondersteunt, intervenieert, troost en 'becommentarieert' er tussendoor, nu eens naar de dochter en dan weer naar de moeder. Op de achtergrond klinkt het monotone geluid van de melkmachine dat af en toe wordt aangevuld met de eenzame klanken van cellist Ernst Reijseger. Naargeestig is het met af en toe momenten van letterlijk opgeluchtend gelach.
Biest is een ontroerende voorstelling die genadeloos bloot legt hoe onmachtig mensen kunnen zijn in hun relatie met de dierbaren waarmee ze leven maar ook die ze verloren. De haat-iiefdeverhouding tussen de moeder en de dochter schrijnt hier en daar van het toneel af als ze ieder voor zich worstelen met het verleden. Maar er wordt ook veel gegrinnikt en soms zelfs hard gelachen, ook om de tragische verhalen die zich voor onze neus ontvouwen.
Ik vond Marlies Hamelynck fenomenaal als de moeder met alle nurkse trekjes die je zou verwachten bij zo'n stugge boerenvrouw. Wendell Jaspers' spel is aanvankelijk tamelijk kleurloos maar naarmate de voorstelling vordert zien we haar een mens van vlees en bloed worden met heftige, alles verzengende emoties en gedrevenheid. De loepzuivere stem van countertenor Jan Kullmann geeft de voorstelling een heel aparte sfeer met zijn non-fysieke aanwezigheid totdat hij tot 'leven' komt als 'de dood'. Ik was zeer onder de indruk van deze voorstelling en met mij de rest van het publiek, dat de acteurs drie keer liet terugkomen.
De voorstelling is alleen morgen nog te zien op het Amsterdam Fringe Festival dus als je kunt gaan, doen! Als dat niet lukt dan kun je ook nog naar Den Bosch, Purmerend of Roosendaal. Kijk hier voor meer informatie en de speellijst.
Spel:
Marlies Hamelynck en Wendell Jaspers
Zang:
Jan Kullmann
De Wetten van Kepler - website
Amsterdam Fringe Festival - website