Onderwerp: STRAATTHEATER
3 September 2006
Theo Jansen: Schepper van een nieuw universum
Door Mieke Kreunen
Zestien jaar is kinetisch sculpture Theo Jansen al bezig met de evolutie in zijn eigen universum. Hij begon ooit met een eencellig computerdiertje maar sindsdien maakt de Amimarisfamilie die hij creëerde een ontwikkeling door die zijn eigen onvermijdelijke gang gaat. Jansen bouwt kunstmatige alternatieve levensvormen die op windrijke stranden zonder voedsel en andere energie dan de wind kunnen overleven. Het eerste dier dat hij construeerde is de animaris, het dier (animal) van de zee (maris). Zijn materialen zijn simpel: PVC-buis, plakband, plastic folie, touw en tierips. De PVC-buis, waarvan de cellen van de strandbeesten zijn gemaakt, bestelt Jansen met kilometers tegelijk en met behulp van zelfgebouwde machines transformeert hij ondermeer door verhitting de buizen tot o.a. gebogen cellen en multifunctionele ringen. Zijn productiemachines zijn net als de strandbeesten, van een eenvoudige doch ingenieuze schoonheid.
Jansen kopieert de natuur zoals wij die kennen niet maar creëert op basis van een aantal eenvoudige natuurkundige principes een nieuw universum. De genetische structuur van de beesten (vertaald in de lengte van de verschillende onderdelen) wordt net zo lang beproefd en aangepast totdat deze optimaal is. Daarbij geldt, net als in de natuur, het 'recht van de sterkste' en het materiaal van de zwakkeren wordt gerecycled in volgende generaties.
Een tijdje terug stuitte ik op deze commercial van BMW waar ik diep van onder de indruk was. Ik liet het filmpje zien aan iemand anders en ook zij kreeg er kippenvel van. Maar ook in het echt zijn de beesten indrukwekkend, ontzagwekkend maar ook ontroerend. We zagen er gisteren voorbeelden van op de open dag die Theo Jansen organiseerde bij zijn werkplaats in Ypenburg. Kijk maar eens naar dit filmpje waarin je Theo een uitleg hoort geven bij één van zijn beesten (de Animaris Percipiere) die hij ook even laat lopen. Jansen laat ons kennismaken met een wonderbaarlijke en poëtische wereld waarin de ontwikkelingen niet stil staan. De huidige strandbeesten, de Animaris Vaporum, worden aangedreven door pneumatische spieren. Waar voorheen de wind de enige drijvende kracht was van de Animarisfamilie wordt bij de jongste telgen de windenergie opgeslagen in reservoirs samengesteld uit Spaflessen waaruit de Animaris hun energie putten. De Animaris Percipiere heeft bovendien een zintuig, een voelspriet op zijn rug die werkt als een soort blindenstok waarmee hij om zich heen tast. Zo neemt hij obstakels waar en veranderingen in de ondergrond van plaatsen waarin hij liever niet terecht wil komen zoals het mulle zand of de branding. Een stappenteller onthoudt hoeveel stappen er veilig gezet kunnen worden en daarmee is de Percipiere een intelligente machine die kan leren.
De strandbeesten zijn voorbereid op vele maar vooral ook barre omstandigheden. Als er harde wind opsteekt dan slaan ze ²f een anker in de grond waarmee ze zichzelf behoeden tegen wegwaaien ²f de ingebouwde spoiler zorgt dat het strandbeest zichzelf stevig tegen de grond drukt. Aan alles is gedacht! Een andere Animarisfamilie die op dit moment volop in ontwikkeling is is de Animaris Rhinoceros Transport. Grote compacte beesten van staal en polyester. Ze wegen bijna 3 ton, zijn tegen de 5 meter hoog maar kunnen door één man in beweging gebracht worden. De Animaris Rhinoceros Transport is, zoals de naam al zegt, een transport-Animaris. In het gevaarte is ruimte voor bestuurder en passagiers of lading. De droom van Jansen is om een Animaris Rhinoceros Transport te maken die maar liefst twee keer zo groot is als de huidige. Er is overigens een Animaris Rhinoceros Transport op ware grootte te bewonderen aan de Theo Jansen - Geuzenbaan in Amsterdam, al staat hij daar dan stil. Wij zijn helemaal in de ban geraakt van deze bijzondere kunstenaar/wetenschapper met zijn strandbeesten en kunnen niet wachten tot we ze een keer over het strand kunnen zien lopen. Wanneer dat het geval zou zijn kon Jansen niet zeggen gisteren, de Animaris gaan eerst nog naar allerlei tentoonstellingen. We houden hem in de gaten. Theo Jansen - website