Onderwerp: FESTIVAL, OEROL, LOCATIETHEATER
22 Juni 2006
OEROL: Kaspar door Waterlanders
Door Mieke Kreunen
Waterlanders hebben vorig jaar op Oerol veel indruk gemaakt met hun werkplaatsvoorstelling The Waste Land. Dit jaar komen ze met een voorstelling over de 16-jarige Kaspar Hauser die vrijgelaten werd nadat hij het grootste gedeelte van zijn leven geleefd heeft in een klein donker hok. Nu moet hij dealen met de wereld, de werkelijkheid en de mensen die iets van hem willen. Hoewel Kaspar in leeftijd al bijna volwassen is, heeft hij in het omgaan met de wereld het niveau van een klein kind. Hij moet alles nog ervaren en leren; hij is nog een blanco blad, een wit vel papier.
Waterlanders maakten de voorstelling oorspronkelijk in het De Zoeten Laboratorium op het KEMA-terrein in Arnhem en hebben 'Kaspar' gerecreëerd voor Oerol. In het Laboratorium speelt de langsrazende trein een grote rol in de voorstelling en hier bij Under de Wettertoer zijn de steile paden tussen de bomen aan de rand van Hoornse Bos die de moeizame weg die Kaspar heeft te gaan verbeelden. Wij als bezoekers worden verzameld in een afgezet gedeelte aan de bosrand. In een boom hangen allemaal gele tuinslangen waaruit op een gegeven ogenblik geluid blijkt te komen. Het is Kaspar die ons vertelt wie hij is.
Als we omhoog zijn gelopen het bos in vertelt een persoon in een stofjas ons dat dit een educatief bos is waar Kaspar kan leren hoe het is om in de wereld te leven. We maken deze bijzondere reis met Kaspar - die wordt gespeeld door steeds verschillende acteurs in een shirt met een K er op - mee. Aanvankelijk is Kaspar bang om het daglicht te zien. Hij is geneigd zich te verstoppen, desnoods in een gat in de grond maar liever nog in een vogelhuisje want vliegen intrigeert hem. Zij vrolijkheid is aanstekelijk. "Ga je mee vliegen?" daagt hij het publiek uit en één voor één rennen de bezoekers met een Kapser het steile pad af. De jongen wordt omringd en in banen geleid door in stofjas geklede figuren die hem (en ons) vertellen wat te doen en hoe zich te gedragen. De argeloosheid en naïeviteit van Kaspar is aandoenlijk maar is een schrijnende contrast met het manipulatieve gedrag van de stofjassen. Daarvan krijgt hij te horen wat goed is (wij moeten ook meeroepen: "goed Kaspar") of fout. Hij leert eten met mes en vork en hem wordt verteld dat hij hier uit eigen vrije wil is en dat hij altijd weg mag als hij dat wil. Maar vooral maakt hij ook kennis met het fenomeen schaamte. Schaamte heb je hebt als je betrapt wordt op je fouten. Dat wordt ook wel pijnlijk duidelijk als over de luidsprekers bij herhaling klinkt dat Kaspar Hauser tegen een boom aan is gelopen.
Aangrijpend is ook de scene waarin Kaspar de taal leert, althans hij leert de woorden maar hun betekenis kan hij niet begrijpen die klopt namelijk niet met zijn beleving van de werkelijkheid. Hardop filosofeert hij over de betekenis van woorden die niet zijn wat ze lijken en dat in ieder geval niet betekenen. Althans niet in zijn wereld. "Zand is niks en weg is niks dus zandweg is twee keer niks". Er kruipt gaandeweg de reis een onbehaaglijk gevoel bij ons naar boven als steeds schrijnender duidelijk wordt hoe Kaspar gemanipuleerd wordt en geperst in het keurslijf dat de wereld van hem vraagt. Ondanks dat groeit Kaspar toe naar het moment dat hij de wereld buiten het bos wil gaan verkennen, op zoek naar de witte plekken en het niks waarbij hij geen voorstelling heeft. Hij is er ondanks alles klaar voor om te gaan. We nemen afscheid van hem terwijl zijn silhouet zich aftekent tegen de blauwe lucht op een hoog duin even verderop.
Waterlanders heeft hun voorstelling uit het Laboratorium naar het eiland gebracht en daarbij perfect gebruik gemaakt van de locatie die door zijn fysieke gesteldheid geen gemakkelijk pad kent. Met hele simpele middelen worden sterke beelden gecreëerd en ook het zonlicht dat door de bomen speelt levert een bijdrage aan het totaal. Ik sprak mensen die de voorstelling in Arnhem hadden gezien en vertelden dat hij daar - in die omgeving - nog veel beklemmender was terwijl het hier veel lichter en vrijer voelde ondanks de onbehaaglijke sfeer die werd opgeroepen. Ik vond het goede combinatie van spel, beelden, muziek en taal waarvan uitstekend gebruik werd gemaakt van de locatie. Zelf was ik wel blij dat we de voorstelling overdag zagen en niet 's avonds. Ik had niet graag met een schaars lampje al die steile paden af gegaan. Waterlanders - website Spel Remco de Kluizenaar, Eric Langendoen en Erik Woltmeijer, Sikko Hoogstra, Sacha Muller, Petra Randewijk , Shanti Straub en Alexander de Vree. Productie Esther Dikkers, Nynke Sluijter (stagiair), Techniek Patrick Feijen