Onderwerp: OEROL, LOCATIETHEATER

12 Juni 2017

Fucking pathologisch

  
Door Youetta Visser met foto's van Mieke Kreunen

Nou daar gaan we. Het laatste deel van Crashtest Ibsen van theatergroep Moeremans & Sons. Oftewel: Hoe kunnen we de ouderwetse theaterschrijver Ibsen vermorzelen? Met ‘Pijlers van de samenleving’ komt een einde aan een inmiddels een beroemde reeks van vier zeer verwarrende en meeslepende voorstellingen, waarin personages moedeloos proberen te ontsnappen aan de 140 jaar oude toneelscènes. Zij willen niet meer. En daarmee heeft Moeremans & Sons de teerling geworpen; na deze voorstelling stopt de groep zelf ook.

Maar goed, eerst deze laatste. Geënsceneerd in Noorwegen, waar een familie uitkijkt over de eeuwig saaie fjorden. Een fictief zoontje werpt zand op. De zuchtende dochter blijkt van een ander en de voormalige geliefde komt terug uit Amerika. “Drama!”, roept de schrijver zelf – gespeeld door Joep van der Geest - blij vanaf de zijkant van het speelvlak. Als de spelers in opstand komen en geen zin meer hebben in de door hem bedachte intriges, dwingt Ibsen ze terug in de tekst. Desnoods stuurt hij ze even van het toneel; zijn hersenspinsels zijn immers leidend. Een acteur roept venijnig ter eigen verdediging, wijzend naar Ibsen: “Ik kan er niets aan doen hoor, ik heb mezelf niet bedacht”.

Ondertussen ontvouwt zich de achterliggende vraag: wat zijn de pijlers van onze samenleving? De scheepswerf in Noorwegen legt namelijk in 1877 onherroepelijk het loodje. De eigenaar, Karsten Bernick, doet alles voor geld, liegt en bedriegt en dreigt de trouwe voorman te ontslaan. Als het publiek meeleeft met deze eerlijke arbeider, geeft de eigenaar lik op stuk: welke scheepswerf is nog open in 2017? We moeten als maatschappij toch vooruit? En willen wij als publiek zelf misschien aandelen in de spoorwegen kopen? Dat levert een goed een rendement op voor ons geld.
Zo switcht het theatergezelschap van 1877 naar het heden en van de theaterscenes naar de spelers die na 140 jaar wel eens wat anders willen. Het geeft ruimte voor prachtige en hilarische scenes, die in goede handen zijn van de feilloos omschakelende acteurs. De basketballer uit Amerika roept: “ik speel dit al 140 jaar, het is 2017, ook ik ben moe” en blijft geheel geloofwaardig. De dubbelrol van Van der Geest, zowel Ibsen als een assistent bedrijfsleider van de werfeigenaar, is op geen enkel moment verwarrend.

Enfin, het loopt nogal uit de hand natuurlijk, deze laatste crash. Duinpan Nollekes Noord biedt alle ruimte aan special effects en over de top ensceneringen. De schapen lopen het speelvlak op en de duinen dienen als fjorden. Gillend gek worden de acteurs terwijl het publiek op wel heel smalle en harde bankjes twee uur probeert bij te houden wie nu wie is en in welk tijdsgewricht we ons nu weer bevinden, in ieder geval gedurende twee minuten dan. De acteurs spelen lekker vet, de dochter wil eigenlijk voornamelijk weg en de bedrogen maar trouwe echtgenote roept blij dat zij altijd achter haar man staat. Zij is ook maar bijfiguur in een theatervoorstelling (of samenleving?) die draait om mannen.

  

Aan het einde van deze waanzinnige rit rest de vraag op welke pijlers onze samenleving - toen en nu - is gebouwd. De personages uit 1877 gaan in discussie met het huidige publiek om een antwoord te vinden. Waarheid en vertrouwen hebben afgedaan. “We leven in de post-waarheid samenleving” Geloof, hoop, liefde, democratie en vrede schieten allen tekort. Vrijheid wellicht? Waar vinden we die dan nog? Amerika als het beloofde land heeft afgedaan als ideaal. Wat zijn de pijlers dan? We komen er niet uit. 
Hoe dan ook moet Crashtest Ibsen eindigen. Het stuk loopt letterlijk leeg, mooi verbeeld door een opblaasbaar kasteel waar de dochter het ventiel uit heeft getrokken. De tijd is om, we kappen ermee. We moeten het zien te rooien met elkaar. 

Deze schitterende reeks van Moeremans & Sons heeft ertoe bijgedragen dat voorstellingen van Ibsen voor altijd met gemengde gevoelens en een kritische blik bekeken zullen worden. Oerol gaat ze missen.

Oerol | Toneelgroep Oostpool | Moeremans&Sons