Onderwerp: WERELDMUZIEK, MUZIEK, ALGEMEEN

24 Augustus 2014

Pianisten besluiten geslaagd Jazz Middelheim

   
Tekst: Jorien Heemskerk en Ronald Rijntjes
Beeld: Ronald Rijntjes 

Op de slotdag van Jazz Middelheim 2014 stond er op het hoofdpodium een diversiteit aan pianisten. Improvisatieformatie Carate Urio Orchestra, onder leiding van rietblazer Joachim Badenhorst, opende het programma rond het middaguur. Vijay Iyer ging op ontdekkingsreis met strijkers, het Italiaanse duo Enrico Rava en Stefano Bollani maakte ingetogen en subtiele jazz en pianist Ahmad Jamal speelde met vuur in een dampend slotoptreden.

Vijay Iyer mag tijdens zijn laatste dag als artist in residence nog eenmaal schitteren in een door hem gekozen formatie. Allereerst brengt hij een aantal solostukken, composities met klassieke en jazzinvloeden. Hij weet zijn weg op de toetsen weer goed te vinden en begeleidt zichzelf met elektronische geluiden. Die geven hem meer ruimte om los te gaan op de piano en maken de nummers herkenbaarder door een vast ritme.

  
Maatje
De New Yorkse pianist maakt gebruik van veel improvisatie en korte thema’s. Met zijn linkerhand bedient hij de bas en zijn rechterhand legt de ene na de andere toon neer om een solo tot leven te roepen. Zijn spel is van hoog niveau en laat zien dat de piano zijn maatje is. Jammer is dat de complexe nummers vaak moeilijk zijn te volgen. Het is wel knap wat hij allemaal doet, maar vaak mis je een rode draad.

Postmodern
Het tweede deel van het concert heeft een andere lading. Hierin speelt Iyer samen met het HERMES ensemble, een strijkkwartet dat net als hij de grenzen opzoekt en veel crossovers maakt vanuit de klassieke hoek naar verschillende andere muziekstromen.

Hun postmoderne suite in tien delen is een bijzonder geheel. De muziek is hier en daar begrijpelijker, maar heeft opnieuw ook heel experimentele kanten. Als je denkt naar een mooie klassieke passage te luisteren, schieten er ineens aparte elektroklanken doorheen. Zo word je als luisteraar steeds weer uit je comfortzone gehaald. Dat is niet altijd prettig en leidt ertoe dat na verloop van tijd de aandacht voor het stuk verslapt - regelmatig staan mensen op om iets te drinken te halen. 

  
Gebaande paden
De verschillende concerten van Vijay Iyer op Jazz Middelheim laten in ieder geval zien dat deze jonge pianist graag buiten de gebaande paden gaat en uiteenlopende muzikale werelden elkaar laat ontmoeten. Hij vlecht die stijlen door zijn pianospel aan elkaar. Niet iedereen zal van deze experimentele muziek gecharmeerd zijn, maar hij is een goede muzikant met een duidelijke eigen wil. Het festival heeft hem een plek gegeven om zich ook in Europa te kunnen presenteren.

Fragiele jazzstukken
Met het Italiaanse duo Rava en Bollani gaan we terug naar de eenvoud van piano en trompet. De twee heren, bekenden binnen de jazzwereld, spelen fragiele jazzstukken met een eigen touch. Ze testen elkaar uit en bedenken ter plekke wat ze gaan spelen. Alles is mogelijk. Rava legt een vrij eenvoudig thema neer, dat Bollani vervolgens oppakt en naar eigen interpretatie speelt. Het wordt subtiel en dynamisch opgebouwd, met af en toe een vurige uitschieter.

Tussen de nummers door lachen de twee vaak naar elkaar. Bollani droomt weg bij de solo’s van Rava, en Rava legt subtiele akkoorden neer als Bollani speelt. Een genot om te zien hoe deze twee grootmeesters met elkaar omgaan. De heren weten het publiek ook te boeien met hun spel. Maar de beloofde paar graden warmer wordt het niet in de tent, daarvoor is hun muziek te rustig en genuanceerd.

   
Sax en drum
Tussen de hoofdacts is er weer steeds een concert te zien op de Club Stage. Deze zondag is het podium voor de Baskische saxofonist en fluitist Gorka Benítez. Ook hij begint tijdens de eerste set klein als duo. Alleen drums en een blazer is meestal vrij lastig om uit te voeren; je neigt dan al snel naar uitgebreide solo’s en thema’s. Ook in dit geval beginnen de nummers op een gegeven moment op elkaar te lijken.

Later op de dag heeft de saxofonist meer muzikanten om zich heen staan en worden de stukken interessanter. Dan is het swingen op de combinatie van Afrikaanse beats en westerse jazz. 

  
Starwars
De slotact van de avond is niemand minder dan de 84-jarige pianist Ahmad Jamal. Alweer een levende jazzlegende die nog steeds speelt met veel power en kwaliteit. Niet alleen hijzelf schittert op het podium, maar ook zijn medemuzikanten – Manolo Badrena (percussie), Reginald Veal (contrabas) en Herlin Riley (drums) – vallen op door hun strakke spel en solowerk. Zij laten je de kou en regen wel vergeten!

Het openingsnummer begint direct al goed met een strak tempo en een kort riffje, dat zich telkens herhaalt als de solo naar een andere muzikant gaat. Met zijn armen over elkaar wacht Jamal steeds tot diegene klaar is. Zelf begint hij soms ondeugend middenin een thema weer te soleren. De drummer en bassist hebben regelmatig een onderonsje met een grote glimlach op hun gezicht.

  
De percussionist heeft ook een belangrijke rol in het geheel: het halve podium is gevuld met zijn instrumenten, die zorgen voor een divers geluid. Hij gebruikt zelfs een Starwars-poppetje dat ‘save me princess…’ zegt. Zowel het publiek als de muzikanten moeten hier hard om lachen.

De sfeer is erg goed tijdens dit optreden en de tent staat vol met ruim 3.500 mensen. Ook al is Jamal 84 jaar, hij heeft nog steeds plezier in het spelen en zal zeker doorgaan. De Amerikaanse pianist en componist zit nog vol passie, originaliteit en kwaliteit.

  
Succesformule
Jazz Middelheim 2014 komt hiermee op 19 augustus tot een geslaagd einde. Ruim 19.000 jazzliefhebbers hebben in vier dagen hun weg weten te vinden naar het Antwerpse Park Den Brandt. Middelheim is een puur en laagdrempelig festival voor jong en oud, groot en klein. Een succesformule die al aan het programmeren is voor volgend jaar. CultuurpodiumOnline.nl zal ook dan weer aanwezig zijn om verslag te doen.

Lees ook de andere verslagen van Jazz Middelheim 2014 op CultuurpodiumOnline.nl.
Jazz Middelheim 2015 vindt plaats van 13 tot en met 16 augustus.