Onderwerp: ALGEMEEN, MUZIEK, PODIUM FOTO
24 Juli 2014
Umbria Jazz: Italiaanse topblazers veroveren de wereld
Tekst: Jorien Heemskerk
Beeld: Ronald Rijntjes
In het sfeervolle Teatro Morlacchi speelden tijdens Umbria Jazz allerlei nationale en internationale artiesten. Van blazers en bassisten tot zangers en multi-instrumentalisten. Wij zagen trompettist Paolo Fresu en saxofonist Francesco Cafiso, twee Italiaanse jazztoppers die veel meer bekendheid verdienen in Nederland.
Paolo Fresu heeft een lange geschiedenis in de Italiaanse jazzwereld. In 1984 richtte hij samen met pianist Roberto Cipelli een kwintet op, dat nog steeds bij elkaar is. Hij nam tot nu toe zo'n 300 nummers op en werkte samen met onder meer dansers, schilders, dichters en film- en theatermakers. In Perugia was de trompettist dan ook niet voor niets als expert te gast bij een rondetafelgesprek over de stand van zaken in de jazz italiano.
Terug naar Fresu’s kwintet. Met hen staat hij op 17 juli klokslag middernacht in het theater, waar ze met groot applaus worden ontvangen. De muziek van hun nieuwe cd 30! past goed in deze setting: hij is warm en soepel, vaak energiek maar soms ook dromerig en relaxed. Lekker om naar te luisteren, maar niet oppervlakkig. De subtiele elektronische effecten die Fresu op zijn trompet- en bugelspel loslaat geven extra sfeer aan het geheel. Bij één nummer lijken er daardoor zelfs veel meer blazers op het podium te staan.
Minpuntje is wel dat de nummers qua opbouw op elkaar lijken; ze beginnen en eindigen vrijwel allemaal met een thema van Fresu en saxofonist Tino Tracanna. Daardoor worden intro en slot op een gegeven moment wat voorspelbaar. Verder hadden we graag meer solo’s gehoord van de andere leden van het gezelschap – bassist Attilio Zanchi komt bijvoorbeeld nauwelijks aan bod.
Tot slot nog een grappig detail: Paolo Fresu is ook sterk in moppen en verhalen vertellen. Samen met Roberto Cipelli maakt hij er een hele show van. De laatste begint als het zogenaamd te lang duurt rondjes te lopen en nadrukkelijk te zuchten, of speelt maar vast laconiek een introotje op zijn vleugel. Jammer dat we naast deze lichaamstaal niet ook de teksten kunnen verstaan!
Siciliaanse creativiteit
Altsaxofonist Francesco Cafiso is bijna dertig jaar jonger dan Fresu maar heeft minstens zo’n indrukwekkende biografie. Hij toerde al op zijn negende, werkte samen met grote namen als Dave Brubeck en Wess Anderson, en speelde onder meer in New York, Tokyo en Brazilië.
In creativiteit gaat zijn kwintet een flinke stap verder dan dat van Fresu, zo laten ze de volgende dag horen. Door onvoorspelbare ritmewisselingen en lange, afwisselende solo’s weten ze een hele wereld in één stuk te vangen. Van bewuste chaos maken ze dankbaar gebruik. Cafiso en de Peruaanse trombonist Humberto Amesquita trekken zich bovendien regelmatig terug in de coulissen zodat de anderen als trio kunnen spelen. Het eerste nummer duurt door dit alles bijna een half uur.
Cafiso laat zich bij zijn composities inspireren door het landschap, de kleuren en de gewoontes van zijn geboortestreek Sicilië. Zo verwijst hij in een aantal stukken naar de banda, een traditioneel blaasorkest. Ook de droge hitte en de invloed van de zee zijn hier en daar terug te horen. Maar een muzikale reisgids is het zeker niet, de jazz in vrije vorm staat voorop. Mét de overgave die daarbij hoort: al trappelend op zijn sportschoenen blaast hij regelmatig zijn longen uit zijn lijf.
Dit enorme enthousiasme, dat overigens gedeeld wordt door de rest van de band, werkt aanstekelijk op het publiek. Het applaus en ‘bravo!’-geroep blijven maar doorgaan, tot in de bovenste loges van de zaal. Dat levert drie mooie toegiften op: variaties op de eerder gespeelde nummers, waarin nog eens alle creativiteit uit de kast wordt gehaald.
Meer weten over deze twee blazers of over Umbria Jazz? Kijk op www.paolofresu.it, www.francescocafiso.com en www.umbriajazz.com.
