Onderwerp: FESTIVAL, Holland Festival, TONEEL
13 Juni 2014
Die Schutzbefohlenen: we zijn gekomen maar we zijn er niet
Door Mieke Kreunen met foto's van Christian Kleiner en Kraft Angerer
25149 "We are here, we will fight, for freedom of movement is everybodies right"
Terwijl een ongeordende groep mensen op het toneel deze tekst scandeert staat de teller boven het toneel op 25149 en is het 20.10 uur in het Tranformatiehuis van de Westergasfabriek. Elfriede Jelinek schreef Die Schutzbefohlenen in reactie op de steeds schrijnder vluchtelingenproblematiek in Europa en de onmacht van regeringen en bevolkingen om daar op een menswaardige manier mee te dealen. Jelinek legt op scherpe wijze bloot waar het wringt, hoe racistisch en cynisch onze samenleving eigenlijk is als het gaat om vluchtelingen en dat we allesbehalve de beschermer van mensenrechten zijn die we voorgeven te zijn.
De teller tikt door terwijl een aantal acteurs Jelineks tekst lezen.
25168 Het weetbare is uit ons leven verdwenen. Papieren hebben we niet maar wel veel papier.
25172 Mijn oude horizon is weggevallen. Er is één getuige, de camera. Mijn familie is dood en ik heb de video.
25175 Ik ben niemand, niets, een nietshebbende.
25184 Zullen ze ons zien? Begrijpen zullen ze het niet. Ons spreken zal in gewichtsloosheid vallen.
25193 Hier gaat alles om participatie.
25198 De dood kun je van anderen ervaren. Met je eigen dood kun je niks.
De menselijke waardigheid is een rode draad in de tekst evenals onze hypocrisie. "Wie is die buitenlander die op mijn stoel zit in de metro?"
25205 Het licht is er voor meer mensen als het er minder zijn.
25207 We roepen om hulp in een taal die we niet kennen en kunnen. Alsjeblieft, probeer te begrijpen wat niet te begrijpen valt.
25208 Wij staan samen. Wat kunnen we anders?
25214 Ons bestaan is ons betaalmiddel.
25219 We mogen ons niet bewegen anders slaat ons houten bootje om. Het moet van hout zijn zwant dat wordt niet gezien door de radarsystemen.
25222 Voor ons spreekt niemand. Jullie dulden alles, alleen ons niet!
25224 Jullie raken ontroerd door kattenvideo's en hondenpups.
Het is een heftige tekst waarin veel herhalingen voorkomen; zodat het maar duidelijk is! De grote groep vluchtelingen (de echte, van de Amsterdamse groep 'We are here') op het toneel zorgt voor beweging en theatrale effecten als ze achter prikkeldraad naar ons kijken en zich allemaal hullen in pakken met dichtgeritste capuchons. Zonder gezicht. Onzichtbaar en ongezien.
De acteurs, hebben geen aandacht voor ze, druk als ze zijn om de vluchtelingen te spelen.
25228 Ze leven. De hoofdzaak is dat ze leven!
In de twee uren die de voorstelling duurt wordt het publiek genadeloos geconfronteerd met het falen van onze omgang met mensenrechten. Regisseur Nicolas Stemann laat de teksten van Jelinek voor zich spreken. Dat gaat soms snel. "Haar teksten laten zich beter lezen dan luisteren. Daardoor mis je veel.", zo concluderen een aantal bezoekers. Het meest confronterende van de voorstelling is de ontmoeting met de echte vluchtelingen die bij ons om de hoek wonen en waarvan een aantal hun verhaal vertellen. Tot vrijdag heeft deze groep onderdak. Waar ze daarna naar toe kunnen weet nog niemand.
Conclusie is dat wij onze hand goed op de mensenrechtenknip houden. Als wij besluiten dat je mee mag doen, dan hoor je er bij. Zo niet, dan geldt wat één van de acteurs zegt: "We zijn gekomen maar we zijn er niet".
In de schoot van de rok van een actrices die na de voorstelling geld ophaalt om deze groep vluchtelingen financieel te steunen liggen heel wat briefjes van € 20 en meer. Het publiek geeft gul maar hoe gaat het straks in de metro?