Onderwerp: TONEEL, MULTIMEDIA, Holland Festival, FESTIVAL

4 Juni 2014

Je kunt chaos niet bedwingen dus leer er maar mee dansen

Door Mieke Kreunen met foto's van Erick Labbé en Holland Festival

Playing Cards: Spades is het eerst deel van een vierluik dat de Canadese theatermaker Robert Lepage creëerde rondom de symbolen van het kaartspel. Spades (schoppen) staat symbool voor de adel en de militaire stand (heel vroeger werd zelfs het woord zwaard gebruikt in plaats van schoppen). Als plaats van handeling kiest Lepage voor Las Vegas en de omringende Nevada woestijn ten tijde van de invasie van Irak in 2003.

Het stuk speelt zich af in, op, boven en onder een groot rond podium waaromheen aan vier zijdes tribunes staan, en heeft in de Gashouder een perfecte locatie gevonden.  Het publiek heeft 360 graden zich op het podium waarin op heel vernuftige wijze gewisseld wordt van sets in de verticale ruimtes die zich onder en boven het speelvlak bevinden. Met name onder het podium bevindt zich een waar doolhof van props, in-en uitgangen, luiken en pop-up decorstukken die – zo blijkt aan het eind - door maar liefst acht technici worden bediend. Daardoor wordt schijnbaar moeiteloos van scene gewisseld tussen zwembad, legerbasis, vele hotelkamers, vliegveld, hotelbar, casino, huwelijkskapel, pandjeshuis, woestijn, ziekenhuis of ontbijtzaal.

In Spades draait het om strijd en oorlog in alle mogelijke dimensies in de levens van de meer dan 40 personages die voorbij komen. De hoofdpersonen wiens levens elkaar snijden in het pluche Las Vegas hotel zijn de gokverslaafde Engelse TV producer Mark Turnbrigde, een illegaal kamermeisje dat gaat stelen om behandeld te kunnen worden voor de ziekte die ze vreest te hebben en militair Holger de Deen, die in Al Subir, een nep Irakees dorp in de Nevada woestijn, wordt getraind om te worden uitgezonde naar Irak. In de nepwereld van Las Vegas waar je moet gokken en bluffen, je kansen inschatten en net doen alsof je weet waar je mee bezig bent, voert ieder de strijd met zijn of haar eigen demonen.

Het stuk is een opeenvolging van scenes uit het leven van de hoofdpersonen en zit bovendien vol verwijzingen bijvoorbeeld naar songteksten, films, natuurkundige en rekenkundige fenomenen (zoals de snaartheorie oftewel de ‘theorie van alles’) en bij de ouderen onder de toeschouwers komen oude herinneringen Cowboy Gerard en zijn vertolking van het Spel Kaarten naar boven. Het is dus opletten geblazen voor de toeschouwer. Dat de voorstelling is gemonteerd met verwijzing naar de tarotkaarten is met name in de tweede helft van de voorstelling merkbaar. De magische cowboy lijkt zich te ontpoppen als de incarnatie van de duivel en Holger waant zich een middeleeuwse strijder tegen het kwaad als hij zijn eigen dood ensceneert met hulp van de hotelprostituee. Of het tragische einde van Holger wordt getriggerd door zijn afkeer en verzet tegen de Irak oorlog of door het seksueel misbruik door zijn commandant blijft echter onduidelijk.

Evenmin wordt duidelijk of Lepage nou echt van mening is dat het leven bepaald wordt door toeval, al lijkt de laatste tekst in de voorstelling: “Je kunt chaos niet bedwingen dus leer er maar mee dansen”, daar wel op te duiden. De oorlog in Irak, een belangrijke rode draad, daarentegen is natuurlijk helemaal geen toeval maar was een doelbewust scenario van Bush om Saddam Hussein, kost wat het kost, ten val te brengen.

Hoewel Spades een hele lange voorstelling is zonder pauze, gebeurt er steeds zoveel dat de aandacht van het publiek de volle 2,5 uur wordt vastgehouden. Wel zijn een aantal mensen opgelucht dat ze even kunnen gaan staan, het toilet bezoeken of een glaasje water drinken. Maar de bewondering voor de zes (!) acteurs die al die personages vertolking in maar liefst drie talen zorgt toch voor een luid applaus dat uitmond in een staande ovatie.

“De drang om alles te sturen beperkt je mogelijkheden”, zo stelt de saaie natuurkundige vast als hij zijn zojuist aan de speeltafel gewonnen 100.000 weer verliest. En dat geldt ook een beetje voor Spades. Daar waar Lepage helemaal heeft uitgepakt op vernuftig multimediaal theatraal effect blijft er aan het eind toch een beetje onvoldaan gevoel over omdat zijn verhaal in de diepte niet helemaal is uitgewerkt.

Website Ex Machina | Website Holland Festival | Podcast interview Lepage