Onderwerp: MUZIEK, ALGEMEEN

6 Juli 2012

25 jaar Carel Kraayenhof: ‘De bandoneon is een jaloerse minnares’

  
Tekst: Jorien Heemskerk
Beeld: Ronald Rijntjes 

De Robeco Zomerconcerten staan dit jaar in het teken van ‘het warme zuiden’ en de muzikale stijlen die daar hun oorsprong vinden, zoals flamenco, fado en tango. En wie in Nederland ‘tango’ zegt, denkt algauw aan Carel Kraayenhof. Op 9 juli staat deze bandoneonist dan ook in het Amsterdamse Concertgebouw. Daar presenteert hij niet alleen twee nieuwe cd’s, maar wordt ook gevierd dat hij 25 jaar in het vak zit.

Het was 1987 toen Carel Kraayenhof door zijn grote voorbeeld, de Argentijnse bandoneonist en componist Ástor Piazzolla, gevraagd werd drie maanden met hem te werken in New York. Daar begon een muzikale carrière die leidde tot zijn Sexteto Canyengue, samenwerking met nationale en internationale grootheden en natuurlijk de bekende ‘traan van Máxima’ in 2002.

De afgelopen 25 jaar brachten echter niet alleen maar rozengeur en maneschijn. De bandoneon is een complex en weerbarstig instrument, vertelt Kraayenhof: “Het is als bij een jaloerse minnares: als je haar één dag geen aandacht geeft, laat ze je genadeloos vallen.” Daardoor blijft er weinig tijd over voor andere dingen. Hij leeft voor zijn muziek, soms zelfs tegen wil en dank. “Sinds ik Piazzolla ontmoet heb, kan ik niet meer anders.”

Verjaarde traan
Het was ook Piazzolla die Kraayenhof aanspoorde zelf te gaan componeren. Hij is daar niet voor opgeleid, maar doet het al zoekend en improviserend op de piano, waarna hij het nieuwe stuk zelf arrangeert en instrumenteert. Net als zijn andere idool, Osvaldo Pugliese. Daarbij laat hij zich inspireren door bijvoorbeeld mensen, dingen en geluiden.

Vooral tijdens zijn reizen: “Zo was ik een keer in een wijnkelder in Malaga, waar wijn lag te rijpen met de naam ‘Lagrima añeja’ (‘Verjaarde traan’). Een perfecte titel voor een langzame, melancholische milonga natuurlijk”, lacht hij. “Maar de grootste kunst”, voegt hij daar meteen aan toe, “is het aan elkaar lassen van alle verschillende ideeën.” En die hoeveelheid wordt alleen maar groter: “Door de globalisering en internet heb je tegenwoordig toegang tot alle geluiden van de wereld.”

Wereldmuziek
Kraayenhof pint zich daarom bewust niet vast op één stijl. Naast Argentijnse tango en solo’s bij klassieke orkesten, speelde hij de afgelopen jaren onder meer Ierse folk en Cubaanse muziek. “Bovendien is de tango zelf ontstaan door een vermenging van verschillende muziekstijlen. En Piazzolla combineerde tango met jazz en klassiek. Het was dus al wereldmuziek voordat die term bestond”, benadrukt hij.

Ook de twee cd’s die komende maandag gepresenteerd worden zijn verschillend van karakter. Tijdens het concert staat het album ¡Fuerza! (‘houd moed!’) centraal, van het kersverse Kraayenhof Tango Ensemble. Ontstaan uit zijn voorliefde voor de klankcombinatie van bandoneon en strijkers, bestaat dit gezelschap uit strijkkwartet, contrabas en bandoneon, met aan de vleugel de Argentijnse Juan Pablo Dobal. Zij spelen zowel composities van Piazzolla, waaronder ‘De vier jaargetijden van Buenos Aires’, als nieuwe stukken van Kraayenhof zelf.

Argentijnse folklore
Op de duo-cd Puro zijn alleen Kraayenhof en Dobal te horen. “Samen vormen onze instrumenten al een klein orkestje. Daarmee gaan we terug naar de basis van de tango in Buenos Aires. Maar ook de stad uit, op zoek naar minder bekende ritmes als de zamba, de cueca en de chacarera, die Afrikaanse invloeden kent. Het is als het ware een wedergeboorte van de mooiste stukken uit de Argentijnse folklore. Daarnaast is er ruimte voor eigen composities van Juan Pablo en mij”, aldus Kraayenhof.

Ook op een andere manier houdt hij zich bezig met het Argentinië buiten de hoofdstad: hij zamelt geld in om bandoneons te sturen naar de armste provincie van het land, Jujuy. “Bij gebrek aan instrumenten krijgen mensen daar les op een namaakbandoneon van karton. Dat kun je je hier toch niet voorstellen.” De oude man die te zien is in de documentaire The Sound of the Bandoneon, kan dankzij dit project nu ook weer echt muziek maken – en zo een rijke traditie levend houden.

Meer informatie over het concert op 9 juli is te vinden op de website van het Concertgebouw. Voor cd’s, tourdata en achtergronden zie de website van Carel Kraayenhof.