Onderwerp: DANS

3 November 2011

Zinnenprikkelende moderne dans uit São Paulo

  
Tekst: Jorien Heemskerk
Beeld: Joao Mussolin, Sylvia Machado 

Tijdens het Brasil Festival in Amsterdam kun je niet alleen genieten van tal van boeiende concerten, ook op andere culturele vlakken is er van alles te zien en te doen. Zo was op 29 en 30 oktober in het DeLaMar Theater het Balé da Cidade de São Paulo te gast. Een dertigtal topdansers, die onder leiding van Lara Pinheiro een verrassende en zinnenprikkelende voorstelling gaven.

Wie bij dit internationaal bekende moderne dansgezelschap Braziliaanse cultuur en folklore verwacht komt bedrogen uit. Maar dan wel in positieve zin. Het Balé da Cidade de São Paulo ‘rekent af met clichés van Zuid-Amerikaanse passie en Braziliaanse folklore’, zo schreef een Duitse danswebsite. In plaats daarvan brengt de groep via eigentijdse, niet cultuurgebonden danstaal een intense beleving waarbij (bijna) al je zintuigen worden aangesproken.

Organisch
De eerste choreografie die het publiek in de knusse Wim Sonneveld Zaal te zien krijgt is ‘Coisas que ajudam a viver’ – ‘dingen die helpen om te leven’. Susana Yamauchi ontwikkelde dit stuk samen met de dansers en dat is duidelijk te merken. Al aan het begin vormen ze een indrukwekkende organische eenheid, een soort zee waaruit een vrouw geboren wordt. Vervolgens lijkt zij langs, door en over de anderen heen op weg te zijn naar iets. Soms helpen ze haar daarin, soms werken ze haar tegen.

In de rest van het maar liefst drie kwartier durende stuk wordt een symbolische reis gemaakt langs verschillende scènes en emoties uit het leven. Sommige daarvan zijn klein en intiem, andere – zoals een vrolijke bruiloft – laten juist een grootse georganiseerde chaos zien. De levenslust spat er dan vanaf en als toeschouwer kom je ogen tekort om bij te houden wat er allemaal gebeurt. Ook bijzonder zijn de ‘echo’s’ van bepaalde scènes, die achterop het podium verbeeld worden.

Argentijnse wals
Na dit intense levensverhaal vol beweging, kleur en verschillende muzikale invloeden, zorgt ‘La Valse’ ervoor dat het publiek weer een beetje op adem kan komen. Luiz Arrieta laat hierin vier paren dansen op een muziekstuk van Maurice Ravel voor twee piano’s. De kleding van de dansers verraadt de Argentijnse achtergrond van de choreograaf en straalt tegelijkertijd een bepaalde eenvoud uit. Net als het stuk zelf, waarin het accent vooral op ritmische herhaling en afwisseling ligt.

In een mooie combinatie van wals, tango, klassiek ballet en moderne dans zweven de dames regelmatig door de lucht, terwijl de paren om en om over het podium rouleren. Dit vloeiende geheel wordt soms op een verrassende manier doorbroken, bijvoorbeeld wanneer één van de danseressen – tot hilariteit van het publiek – haar partner vol in zijn kruis grijpt.

‘Stof’
Het onbetwiste hoogtepunt van de avond is echter het laatste stuk. Met het geluid van onweer op de achtergrond begint ook deze dans met een vrouw alleen, maar nu onder een felle lamp. In plaats van felgekleurd of zwart-wit zijn de kostuums neutraal geworden, bijna huidkleurig. De dansers lijken daardoor te zijn opgestaan uit een soort ‘oergrond’. Dat effect wordt nog versterkt wanneer er vanaf de zijkant twee bruinige stofwolken over ze heen worden gegooid.

Of is het toch geen stof? Pas als je je neus gebruikt wordt het langzaam duidelijk: het stuk heet niet voor niets ‘Canela Fina’ – fijne kaneel. In het Spaans betekent dat ook nog heel toepasselijk ‘het allerbeste’. Want dat is wat zestien van de dansers hier laten zien. In het licht-donkerspel van de spotlights wisselen ze elkaar af in een complexe dynamiek, met bewegingen vol fysieke behendigheid en nuance. Het is gedanste poëzie, moeilijk te omschrijven maar een genot om naar te kijken.

Zo laat het stadsballet van São Paulo op een indrukwekkende manier zien dat er in Brazilië veel meer gedanst wordt dan alleen de samba. En dat de moderne dans een universele taal is, die ook werkt aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.

Het Brasil Festival Amsterdam duurt nog tot eind november. Voor het programma zie www.brasilfestival.nl