Onderwerp: JAZZ, WERELDMUZIEK

9 Oktober 2011

Braziliaanse en Nederlandse bigbands smelten samen

Tekst en beeld Ronald Rijntjes

Het Brasil Festival Amsterdam 2011 is deze week begonnen. Twee maanden lang kunnen liefhebbers van de Braziliaanse cultuur in de brede zin van het woord genieten van een divers programma. Zo was er in het Concertgebouw op dinsdag 3 oktober een concert van de Braziliaanse bigband Banda Mantiqueira en het Nederlandse Jazz Orchestra of the Concertgebouw.

Braziliaanse jazzmuziek

De bigband Banda Mantiqueira, onder leiding van saxofonist en klarinettist Nailor Proveta, neemt de luisteraar mee naar de Braziliaanse jazzscene. Dit gezelschap, afkomstig uit São Paulo, bestaat sinds 1991. Zij begonnen met Amerikaanse jazz van onder andere John Coltrane en Charlie Parker; later werden de arrangementen steeds meer beïnvloed door Brazilianen als Edle Pixinguinha en Tom Jobim.

Banda Mantiqueira bevat veel muzikale kwaliteiten, dit komt met name door de individuele kwaliteiten van de solisten en de composities die goed in elkaar zitten. Nailor Proveta laat met deze bezetting een stevige bigband sound horen en geeft iedere solist de ruimte, waardoor er gemiddeld drie solo’s in een stuk aan bod komen.

De composities bevatten de juiste ingrediënten, zoals dynamiek, solo’s en een strakke ritmesectie. Daarnaast passeert een goede afwisseling van traditionele Braziliaanse samba’s, intieme nummers en strakke groovende bigbandstukken de revue. Zo brengen zij onder andere de stukken ‘Segura’ en ‘Carinhoso’ van Ele Pixiguinha op geheel eigen wijze, swingend en vol passie.

Omschakelen

Het tweede deel van de avond wordt verzorgd door het Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC), onder leiding van dirigent en pianist Henk Meutgeert. Dit orkest bestaat al sinds 1996, alleen was het toen bekend als de New Concert Big Band. In 1999 werd de naam door toenmalig Concertgebouwdirecteur Martijn Sanders veranderd in Jazz Orchestra of the Concertgebouw. Sindsdien is het Concertgebouw de thuisbasis van deze bigband, die gemiddeld vijfendertig concerten per jaar geeft. Het JOC werkt samen met nationale en internationale gastsolisten op hoog niveau.

Tijdens deze avond zorgt het JOC voor een Amerikaanse bigband sound, waarbij composities van musici uit het orkest ten gehore worden gebracht. Dit is vergeleken met het concert van Banda Mantiqueira even omschakelen, vanwege het meer mainstream bigbandgeluid dan de Braziliaanse invloeden van voor de pauze.

Ook in het JOC wordt veel ruimte gegeven aan solisten, zo is er het intieme stuk ‘Bird’s Eye’ waarbij trompettist Ruud Bruls een prachtige solo geeft. Verder brengt het JOC de nummers zoals we van hen gewend zijn. De bigband opent met ‘Tuks and Trunks’ van Meutgeert zelf, dat hij als eerste stuk voor dit orkest schreef. Pianist Peter Beets mag zich uitleven met zijn compositie ‘First Song’, afkomstig van het album ‘Blues for the Date’ dat vorig jaar een Jazz Edison ontving. Trompettist Jan van Duikeren speelt samen met saxofonist Simon Rigter ‘Happy Quicklicks’, waarbij funky tunes in de grote zaal klinken.

Luchthavens

In oktober 2010 gaf het JOC een concert in São Paulo. Daar raakte de bigband in contact met een aantal musici uit Banda Mantiqueira. Zodoende is deze muzikale relatie in stand gehouden en zijn zij voor dit concert bij elkaar gebracht.

Bij aankomst op het vliegveld van São Paulo viel op dat het vernoemd is naar de bekende Braziliaanse componist Antônio Carlos Jobim. Henk Meutgeert stelt deze avond de vraag waarom wij onze luchthavens niet ook gewoon naar bekende Nederlandse componisten vernoemen. Dat voegt immers meteen een stukje cultuur toe.

Aan het einde van de avond spelen de twee bigbands samen de finale. Hierdoor staat Henk Meutgeert voor een ‘superbigband’ bij de jazzstandard ‘All The Things You Are’. Daarna wordt het stokje overgedragen aan Nailor Proveta met zijn eigen compositie ‘Vovo Manuel’, een ingetogen stuk dat is opgedragen aan zijn vader. Het knappe van dit stuk is dat het intro gespeeld wordt door Proveta op klarinet en percussionist Cleber Almeida op het Braziliaanse snaarinstrument berimbau. Na een dynamische spanningsboog met de twee bigbands sluiten zij het op dezelfde intieme manier weer af.

Lage opkomst

Het aantal bezoekers viel wel tegen voor een concert als dit, maar dat heeft het plezier voor het publiek niet verminderd. Bij de slotnoot was er een groot applaus, meer dan waardig voor deze speciale concertavond. Enige reacties uit de zaal waren: ‘het was fantastisch’, ‘een grandioos concert’ en ‘dit is jazz zoals het bedoeld is’.

Het Brasil Festival Amsterdam duurt nog tot eind november, voor het programma kunt u een kijkje nemen op www.brasilfestival.nl