Onderwerp: weblog Aart Schutte
18 Juni 2011
De eerste keer
Voor alles is een eerste keer. De meeste mensen denken hierbij niet meteen aan Orfeo in de vijver van paleis Soestdijk, maar ook daarvoor was een eerste keer. Zo duidelijk als imaginaire eerste keer is, zo vaag was de eerste keer voor genoemde productie. Was het de eerste foutloze doorloop, bijna drie weken geleden? Was het de geslaagde generale op de eerste juni? Was het de avond van de eerste try-out? Of was het dan toch de premiere op de avond van acht juni jongstleden?
Bewuste avond leek het wel pakjesavond. Overal in de partytent lagen toitoitois verspreid.
(Voor wie niet bekend is met het fenomeen ‘toitoitoi’: dit zeggen telgen van het uitstervende ras der podiumkunstenaars tegen elkaar alvorens de arena te betreden. Een soort aanmoedigings- of strijdkreet. Daar daden vanzelfsprekend meer zeggen dan woorden heeft de traditie van de toitoitoi zich uitgebreid tot het uitdelen van kado’s die de ‘naam’ toitoitoi dragen.)
Onder de vondsten bevonden zich vliegenmeppers, zwembandjes, chocolaatjes, plastic boerderijdiertjes – ik kreeg een kat, maar daar ik allergisch ben voor katten heb ik deze snel ingeruild voor een grote rode haan – briefjes met aardigheden... Sinterklaas is wel eens minder gul geweest. En dat alles ter aanmoediging voor wat goed beschouwd niet eens echt de eerste keer was.
Etymologisch gezien heeft toitoitoi overigens weinig met aanmoediging te maken. De zinsnede vindt haar oorsprong volgens ‘onze taal’ in het Jiddisch: een taal van een volk dat met reden niet uitblinkt in optimisme. Toitoitoi is dan ook van origine een bezwering om naderend onheil of de gedachte daaraan af te wenden.
Het onheil was op de premiere-avond ver te zoeken. Al is er van tevoren natuurlijk niets zeker. De verleden tijd van voorvorige zin echter sluit alle kwade djinns uit van deelname. De gedegen voorbereiding overigens ook. De voorstelling werd soepeltjes afgewerkt. Een beetje spannend was het natuurlijk wel, maar of dit lag aan alle heisa vooraf, of aan de avond an sich...?
Voor ons was het natuurlijk verre van de eerste keer. De eerste repetities vonden nog voor de vroege voorzomer van dit jaar plaats. Toen het noordelijke halfrond van onze aarde nog grijs en grauw was, de eerste zwaluw nog onderweg, en er geen ei werd gelegd buiten de legbatterij.
Voor het publiek daarentegen is het iedere avond de eerste keer. En het is hierin dat de waarheid schuilt. Dirigent Hoite benadrukt het telkens opnieuw. Ik kan het alleen beamen. De ware passie spreekt uit het feit dat je het elke keer doet als ware het je eerste keer – zij het met meer ervaring dan de vorige.