Onderwerp: OPERA EN OPERETTE, MUZIEK, DANS
18 Augustus 2010
El Greco de Toledo, Opera Flamenca van Eric Vaarzon Morel
Door Annemiek Barnouw met foto's van Mieke Kreunen
Vlak na de tijd dat Spanje nog multi-culti was en Joden, Moslims en Christenen gebroederlijk naast elkaar leefden, kwam el Greco (De Griek) naar Toledo. Geboren op Kreta, gewoond en gewerkt in Venetie en Rome, voelde hij zich vast thuis in de smeltkroes, maar toch ook een vreemde eend in de bijt. Dit gegeven was voor de Nederlandse flamencogitarist Eric Vaarzon Morel de inspiratie voor het schrijven van een flamenco opera. Deze Opera Flamenca (vertaald betekent het ook Vlaamse Opera) uit de lage landen is net zo’n smeltkroes als het Toledo van El Greco: verschillende culturen en stijlen smelten op het podium samen tot één werk, één verhaal.
De klassiek geschoolde countertenor Maarten Engeltjes speelt El Greco en sopraan Xenia Meijer zijn onwettige echtgenote Géronima de las Cuevas en cantaora (flamencozangeres) Ginesa Ortega speelt Carmelita, zigeunerin en model van el Greco. Deze drie hebben een soort van driehoeksrelatie die niet echt uitgewerkt wordt, maar waar de jaloezie wel vanaf spat. Carlos Denia, flamencozanger, speelt Juan verschillende en de bailaora (flamencodanseres) representeert de ziel.
Het libretto is gebaseerd op spirituele teksten van de mystici Teresa de Ávila en Juan de la Cruz en de laatste brief van El Greco zelf. De teksten zijn over het algemeen slecht te verstaan, zowel in het Spaans als in het Nederlands. Nu doet dat er niet zoveel toe, want dat wat je verstaat is moeilijk en archaïsch taalgebruik. De enscenering geeft enigszins het gevoel van een verhaal, maar de voorstelling is dramatisch niet sterk.
Het fijne is dat dat er helemaal niets toe doet, want er gebeurt genoeg om je geen moment te vervelen. De voorstelling heeft een goede flow en de verschillende stijlen hebben ieder hun eigen plek, schurken tegenelkaar aan en vervlechten. Naast Eric Vaarzon Morel speelt Eric Vloeimans mee op trompet en is er een strijkkwartet (Oene van Geel, altviool; Ben Mathot, viool; Emile Visser, cello en David de Marez Oyens, contrabas). Door deze combinatie van musici krijgt de voorstelling een uitgebreid pallet aan klanken, stijlen, kleuren en emoties en dat wordt helemaal uitgebuit. Eric Vloeimans heeft een prachtige warme toon en hij kan zich prachtig voegen in de klank die door de rest van de musici gemaakt wordt. Het strijkje is zo nu en dan een klassiek strijkje, en zo nu en dan een swingende machine. En alles gaat op een ongeloofelijk makkelijke manier samen met de flamencoklanken van Vaarzon Morel.
Het mooie van de voorstelling is dat iedereen de ruimte krijgt om zich van zijn beste kant te laten zien, maar ook om samen nieuwe dingen te ontdekken: de trompet flirt met de danseres, de countertenor met de flamencogitaar en de mezzosopraan met de ritmes. Het plezier in het samenspelen spat van het podium en alle spelers nemen je mee op hun ontdekkingstocht. Echt een voorstelling die de moeite waard is om te bezoeken, omdat je gegarandeerd verrast zult worden.
El Greco de Toledo | Festival Achter de Linie