Onderwerp: DANS

17 Januari 2010

Het National Ballet of China danst ‘Raise the Red Lantern’

Door Annemiek Barnouw

Voor de allereerste keer in zijn vijftig jarig bestaan danste het National Ballet of China afgelopen week in Nederland, Dankzij de Gastprogrammering van het Muziektheater kon het Nederlandse publiek genieten van de voorstelling ‘Raise de Red Lantern’. Het premièrepubliek was wildenthousiast over de voorstelling en vooral over dit technisch bijzonder sterke gezelschap; waar het publiek normaal pas op staat bij de eerste solisten, kreeg nu het corps de ballet al een staande ovatie. En volkomen terecht.

Het National Ballet of China (NBC) werd in 1959 opgericht met hulp van Russische dansers. Het NBC was een combinatie van opleiding en gezelschap: voor de opleiding werden kinderen geselecteerd die door konden groeien in het ensemble. Het doel van het ensemble was klassieke balletten in China te brengen, en in de loop der tijd werden er ook veel Chinese producties gemaakt. In de eerste jaren bestond een tour uit het dansen op een stenenvloer en de volgende dag een wandeling van ongeveer 50 kilometer naar het volgende dorp. Dit was voor de dansers dus erg zwaar en het leidde dan ook tot veel blessures. Gelukkig ziet een tournee er nu niet meer zo uit, maar het NBC blijft het enige klassieke ballet gezelschap binnen China.

De film ‘Raise the Red Lantern’ van regisseur Zhang Yimou biedt voor het gezelschap veel aanknopingspunten om er een ballet van te maken. Om te beginnen is er het verhaal dat veel emoties bevat die goed in ballet te vatten zijn: liefde, afgunst, woede, verlating. Daarnaast is het voor het gezelschap belangrijk om mensen te interesseren voor klassiek ballet, en liefhebbers van de film kun je zo bij een ballet binnen krijgen. Tot slot is ‘Raise the Red Lantern’ een Chinese film met heel veel elementen uit de Chinese cultuur. Dat biedt een unieke mogelijkheid om traditionele Chinese kunst te combineren met westers klassiek ballet. Op deze manier kunnen beide werelden ook kennismaken met elkaars schoonheid.

In ‘Raise the Red Lantern’ moet een jonge vrouw afscheid nemen van haar geliefde, een zanger in de Chinese opera, omdat ze tweede concubine wordt van een edelman. In het kasteel heerst een sterke hierarchie, met behulp van een rode lampion wordt aangegeven bij welke concubine de heer des huizes de nacht door zal brengen. De heer en zijn vrouw brengen veel tijd door met het spelen van spelletjes en het kijken naar de Chinese opera. Zo komt de oude geliefde van de tweede concubine binnen de muren van het kasteel en de twee pakken in het geniep hun relatie weer op. De eerste concubine betrapt de twee en probeert haar eigen positie te versterken door de affaire te verklikken bij haar meester. Hij wordt echter zo boos dat hij de boodschapster in het gezicht slaat. Zij steekt vervolgens uit frustratie alle lantaarns aan, wat tegen de regels van het huis is. De heer duldt het niet dat een concubine de regels schendt en veroordeeld beide concubines en de operazanger tot de doodstraf. Vlak voordat ze voor het vuurpeloton komen vergeeft de tweede concubine de eerste concubine en als drie vrienden treden ze manmoedig de dood tegemoet.

Het ballet van Wang Xing Peng en Wang Yuan Yuan zit technisch geweldig in elkaar. De solisten krijgen alle kans om zich van hun beste kant te laten zien en het waanzinnige corps de ballet heeft alle ruimte om te schitteren. Voor de solisten zit de kracht vooral in het spelen en het uitwerken van de emoties, het corps de ballet is waanzinnig strak en alle dansers zijn individueel sterk, maar weten hun kunst voor 100 % in te zetten voor de groep. Dit geeft een adembenemend resultaat. Deze kracht komt ongetwijfeld nog uit de tijd dat er propagandaballetten gemaakt werden: nu zijn het concubines, maar doe ze een grijs pak aan en geef ze een rood boekje in de hand, en het beeld is heel anders. Door de prachtige kostuums van Jerome Kaplan word je hier niet aan herinnerd: hij weet de prachtige nauwsluitende traditionele kleding zo in te zetten dat het traditioneel blijft, maar toch alle ruimte biedt voor de dansers.

De mix van Chinees met westers werkt op alle fronten goed, nergens is het gezocht of gemaakt. Het decor van Zeng Li is bijzonder Chinees en biedt steeds doorkijkjes waardoor je het verhaal op verschillende niveaus kunt volgen. Prachtig is ook de Mah Yong scene waar de tafels veranderen in speelstukken.

Ook de manier waarop de Chinese opera verwerkt is heel natuurlijk: de Chinese opera is de Chinese opera in het verhaal, maar als de hoofdrolspeler de geliefde wordt, dan wordt hij ‘gewoon’ een klassieke dansers. Het is wel heel bijzonder dat de, speciaal voor de voorstelling door Cheng Qiqang gecomponeerde, muziek uit de speakers komt, maar dat voor het stukje Chinese opera er muzikanten op het podium komen. Muzikaal gaat die overgang heel natuurlijk, alleen is het jammer dat de stemmen van de opera-acteurs niet versterkt zijn, ze vallen nu erg weg door het volume verschil met de muziek van het ballet. Juist het stemgebruik en de klanken van de Chinese opera zijn zo bijzonder dat je die wat bij betreft ook echt de ruimte moet geven in een dergelijke voorstelling.

Het National Ballet of China heeft mij een geweldige avond bezorgd met dit ballet en ik hoop dat ze na dit succes gauw nog een keer naar Nederland komen.