Onderwerp: LOCATIETHEATER, VERWACHT
23 Mei 2009
GROOT LOCATIETHEATERPROJECT MET HOLLANDSE DON QUICHOT
Door Ellen van der Kemp met foto's van Michiel Vos (klik voor vergroting)
Het wordt hét theaterspektakel van 2009 genoemd, Don Quichot in Holland. Op verzoek van de Nederlandse Wind Energie Associatie (NWEA) heeft regisseur Bert Barten een locatietheatervoorstelling ontwikkeld die het Spaanse meesterwerk Don Quichot koppelt aan het Nederlandse energievraagstuk. In een anderhalf uur durend spektakel met muziek, dans, theater, beeldende kunst, mime en special effects wordt het publiek meegenomen in een wereld die draait op ‘nieuwe energie’.
CultuurpodiumOnline heeft een kijkje genomen op de locatie waar het theaterspektakel zich dadelijk af gaat spelen: het terrein van De Slufter op de Maasvlakte.
Vanaf het centrum van Rotterdam is het ongeveer 40 minuten rijden met de auto, voordat je het terrein oprijdt dat dadelijk het decor zal zijn van een bijzondere productie. De weg van Rotterdam naar De Slufter is al een belevenis op zich. We komen langs opgeslagen verontreinigd slib, grote tanks kerosineopslag en bergen ingepakt chemisch afval, we ruiken de geur van leeggelopen batterijen en we zien stapels lege containers (hoe hoger de stapel, hoe slechter het gaat met de economie, weet de taxichauffeur te vertellen). En midden op dit terrein is een vlak stukje. Hier zal straks een immens decor verschijnen en een tribune waarop 2.000 mensen kunnen zitten. Er is nog niet veel van te zien, maar als je even je voorstellingsvermogen laat werken en de in aanbouw zijnde decorstukken in hun toekomstige gedaante voorstelt, moet het er indrukwekkend uit gaan zien.
Decor
Op dit moment wordt gewerkt aan een op ware grootte nagebouwde Hollandse molen met vier wieken. Links van de molen komt de belevingswereld van het personage IJkman. IJkman is 1,90 m lang, zijn huisje is 1,80 m hoog. Het glazen huis staat op een cherry picker waardoor het omhoog en omlaag kan. Links is ook een affakkelinstallatie te zien. De vlam zal gedurende de voorstelling steeds kleiner worden om aan te geven dat de energie langzaam opraakt. Rechts zullen wasvrouwen de schone was ophangen, zo schoon dat er beelden op geprojecteerd kunnen worden. Tussen deze twee werelden in staan ‘de verleidingen’, zoals de 350 televisies die in het zand komen te staan en de auto’s die niet meer verder kunnen bewegen. Hiervan krijgen vast een voorproefje als een collega-verslaggever met haar auto vast komt te zitten en Don Quichot meteen aan de slag kan om haar te redden.
Regisseur Bert Barten
Hoeveel mensen zullen Bert Barten wel niet, net als Don Quichot, voor gek verklaard hebben om op zo’n locatie zo’n grote productie neer te willen zetten? Maar Barten weet waaraan hij begint. Hij is gespecialiseerd in grootschalige theaterspektakels op bijzondere locaties. Eerder maakte hij La Divina Commedia van Dante, uitgevoerd in een echte haven, De Odyssee van Homerus en Faust van Goethe, uitgevoerd op een gigantische hoop afval.
Bert Barten (1951) is getalenteerd in verschillende vakgebieden. Hij is theaterregisseur en componist, maar zijn grootste talent ligt misschien wel in het combineren van verschillende kunstvormen. Barten combineert theater, film, muziek, dans en visuele kunst tot spectaculaire en grootschalige voorstellingen. Hij werkt met zowel professionals als amateurs. “Daaruit ontstaat een mooie wisselwerking. Amateurs leren van de professionals en de professionals leren van de onbevangenheid en openheid van de amateurs.” Met die kruisbestuiving is hij steeds verder gegaan. Hij nodigt bij zijn producties ook lokale groepen uit om mee te werken. Dat deed hij al in de productie ‘Storm’ die zich afspeelde bij Slot Loevestein. Daarin liet hij twee fanfares uit de omliggende dorpen spelen. En dat doet hij nu weer. De kostuums voor Don Quichot zijn bijvoorbeeld gemaakt door twee Rotterdamse ontwerpsters. “Met een inbedding van deze productie in Rotterdam kan dit theaterspektakel een spilfunctie krijgen om bedrijven en bewoners uit Rotterdam en omgeving een culturele en maatschappelijke identificatie te geven met een internationale uitstraling”, verklaard Barten.
Barten schroomt er ook niet voor om maatschappelijke relevantie en verbeelding bij elkaar te laten komen. Toen hij bij het Noord-Nederlands Toneel zat, ontdekte hij dat wat ze maakten steeds meer voor een eliteclubje bestemd was. “Kunst moet een relatie aangaan met de samenleving”, vindt Barten. “Anders wordt het navelstaren. Dan is het alleen voor de kunstenaars zelf en dan krijgt het een therapeutisch karakter.” Daarom was het voor hem ook snel een uitgemaakte zaak toen het NWEA naar hem toekwam met de vraag of hij een theatervoorstelling wilde maken met als thema het energievraagstuk.
Het verhaal
Na een vermoeiende strijd tegen de Spaanse windmolens komen Don Quichot en zijn schildknaap Sancho Panza aan in Holland, een land waarin de ene crisis over de andere buitelt, een land waar energie uitgeput dreigt te raken. Het land is verdeeld in twee rivaliserende werelden: een groene idylle en een industriële kapitalistische wereld. Als de energie daadwerkelijk op raakt, raken beide werelden verlamd en kunnen dit probleem niet zelfstandig oplossen. De situatie zit muurvast. Antje, symbool voor de leefruimte in Nederland, krijgt geen adem meer, ze stikt bijna. De Spaanse ridder Don Quichot komt redding brengen. Met zijn lans steekt hij de crisissituatie door, zodat er nieuwe lucht bij kan.
Het eerste deel van de roman ‘Don Quichot van La Mancha’ werd gepubliceerd in 1605. Nadat een andere schrijver met het hoofdpersonage van zijn boek aan de haal was gegaan, schreef Cervantes in 1615 een tweede deel. Aan het eind van dit deel laat de schrijver zijn hoofdpersoon sterven, zodat niemand meer gebruik zou kunnen maken van zijn geesteskind. Maar Bert Barten zag wel iets in een wederopstanding van de Spaanse ridder en maakte een vervolg: Don Quichot in Holland. “Don Quichot stond al heel lang op mijn verlangenlijst”, zegt Barten. “Toen het verzoek van de NWEA mij bereikte, was het voor mij al snel duidelijk: De tijd is aangebroken om het derde deel van Don Quichot te schrijven. Dit keer is hij geen bevechter van windmolens, maar een vriend. Een held die na zijn omzwervingen zijn illusies van zich afgeworpen heeft, maar nu geconfronteerd wordt met de illusies van de hedendaagse mens. Ik begreep nooit waarom mensen dit boek het beste boek ter wereld noemde, maar toen ik me erin geen verdiepen, begreep ik het. Elk menselijk handelen komt erin voor. Het is een visionair verhaal, het gaat ook over onze tijd.”
De hoofdrolspelers
Martin Vernooij speelt Don Quichot. Heel toevallig was hij bezig met het lied van La Manche voor zijn nieuwe kleinkunstvoorstelling ‘De Kwestie’. De kleinkunstenaar, maar ook zanger, mimespeler en danser kan zijn hart ophalen in deze productie: “Ik kan hier inderdaad veel in kwijt. Ik ben een beweger.”
Berenike van Manen speelt de Hollandse Antje. Ze heeft al vaker locatietheater gedaan en verheugt zich ook op het fysieke gedeelte: “Ik kan niet wachten tot ik in de stellages mag klimmen en allerlei rare klompendansen kan gaan doen. Ik vind het heerlijk.”
Frans de Wit speelt Sancho Panza: “Het is fantastisch om buiten te spelen. Er is geen kader, het is hier zo ruimtelijk en desolaat, dat vind ik echt geweldig.”
Muziek
Don Quichot in Holland is de eerste productie waarvoor Bert Barten samen met Coen Molenaar alle muziek geschreven heeft. Deze week hebben ze de laatste hand aan de compositie gelegd. Alles is van te voren opgenomen, maar wordt wel live door een dj gedraaid omdat een scène de ene keer langer kan duren dan de andere keer. Er is geen gesproken tekst en daarmee is het meteen een internationale voorstelling.
Debatten
De première vindt plaats aan de vooravond van de Wereld Winddag, op zondag 14 juni. De aftrap wordt gegeven door minister Cramer van het ministerie van VROM.
Dit ministerie heeft net als het ministerie van Economische Zaken de productie aangegrepen om voorafgaand aan de voorstellingen een Nationaal Winddebat te organiseren. Dit Winddebat vindt overdag plaats en biedt door middel van lezingen en debatten een platform om de verdieping in dit onderwerp op te zoeken. Een belangrijke thema dat aan bod komt, is het individuele handelingsperspectief. Welke praktische toepassingen er zijn voor mensen om zélf bij te dragen aan een duurzame samenleving? Ook is er grote aandacht voor het ruimtelijke aspect. Hoe zullen de energielandschappen van de toekomst eruit komen te zien?
Diner
Op de speellocatie wordt een ‘Herberg van la Mancha’ ingericht waar publiek voorafgaand aan de voorstelling kan dineren.
Vervoer
Vanaf Rotterdam Zuidplein is er openbaar vervoer naar de speellocatie.
Kaarten en meer informatie:
Don Quichot in Holland maakt deel uit van de Rotterdamse Zomerfestivals.
Aanvang tijdens de zonsondergang op de Maasvlakte. Ook als het regent gaan de voorstellingen door! Kijk voor meer informatie op: www.donquichot.eu. Van 14 juni t/m 11 juli (dinsdag t/m zaterdag) op de Maasvlakte Rotterdam. Kaarten zijn te bestellen via: TopTicketLine, tel. 0900 – 300 5000 (45 cpm)
Don Quichot in Holland
Bert Barten