Onderwerp: WERELDMUZIEK
1 Februari 2008
Warme winternachten tussen angst en hoop
Door Ellen van der Kemp met foto's van Berbera van den Hoek
Theater aan het Spui Zaterdag 19 januari 2008
Van donderdag 17 tot en met zondag 20 januari vond in Den Haag het internationaal literatuurfestival Winternachten plaats. De 13e editie van het festival had als thema: angst en hoop. Fotografe Berbera van den Hoek en ik bezochten de zaterdagavond. Deze avond stond in het teken van de hoop. De angst was vrijdagavond al onder handen genomen. Literatuurkenner Michaël Zeeman voerde gesprekken met wetenschappers en kunstenaars over wat hun hoop geeft. Als eerste kwamen de wetenschappers aan het woord. Landbouwkundige Louise Fresco schetste aan de hand van de voedselverdeling een niet al te hoopvol beeld van de toestand in de wereld zoals die nu is. In een boeiende column betoogde ze dat niet de angst telt, maar het antwoord op de nog niet gevonden oplossingen. “Hoop gaat over wat nog niet gedaan is”. Ex-wetenschapper minister Plasterk demonstreerde zijn hoop aan de hand van demografische gegevens. De levensverwachting is in de afgelopen decennia fors gestegen en de lijn kan volgens hem nog verder stijgen. Voor veel ziektes zijn medicijnen gevonden. Waar de politiek en economie ons tot wanhoop drijven, geeft de wetenschap ons hoop. Maar we moeten oppassen voor magisch denken. Op elke oplossing volgt weer een nieuw probleem. Na de wetenschap waren architectuur en literatuur aan het woord. A.F.Th. van der Heijden had voor de gelegenheid een ratel en een bel meegenomen. Zij stonden voor de lepralijders van de vertelkunst, de verhalen waar synchronisme in voorkomen, gebeurtenissen die zo toevallig zijn, dat je ze eigenlijk niet gebruiken kunt in een roman. A.F.Th van der Heijden brak met zijn ratel en bel een lans voor verhalen met onwaarschijnlijke toevalligheden.
Tot slot kregen religie en muziek het woord. Componist Peter“Jan Wagemans liet aan de hand van Wagner emoties in de muziek horen. De akkoorden zijn als vragen, waarop het slotakkoord antwoord geeft. En bij Wagner loopt dat bijna altijd goed af. Predikante Abeltje Hoogenkamp had een afbeelding uit een Romeinse catacombe meegenomen. Voor haar is de goede Herder de hoop op een betere wereld. Ook Adriaan van Dis was van de partij. Zijn hoop werd uitgedrukt door een beeldje van glas met twee staarten. Bezit is angst, volgens hem. Om je aan iets te hechten dat zo broos is, is voor hem een overwinning. “Ik ben ervan overtuigt dat we op de meeste dingen wel iets vinden en anders vindt ons lichaam er wel iets op. Dat is evolutie. Het beeldje is een teken van verandering. We veranderen en in die verandering is hoop. De Nederlandse samenleving is continue aan het veranderen. Onder andere door de komst van anderen. Ook die verandering geeft hoop.”
Stichting Winternachten richt zich sinds 1995 op het onderhouden en ontwikkelen van een netwerk van schrijvers uit Nederland en Indonesië, Suriname, de Nederlandse Antillen, Aruba en Zuid-Afrika. Jaarlijks organiseert Winternachten het gelijknamige festival in Den Haag met schrijvers, muziek en film uit deze en andere landen. Dit jaar waren ook Turkije en Marokko bij het schrijversnetwerk betrokken. Dat leverde een prachtig intercultureel programma op en dat trok een gemêleerd publiek. De muziek en dans, het eten en de discussies over hoop zorgden voor een warm gevoel.
Het literatuurfestival beperkte zich niet alleen tot literatuur. De gesprekken in de Grote Zaal werden afgewisseld met optredens van het Haytham Safia Qu4rtet. De uit Jeruzalem afkomstige Ud-speler Haytham Safia heeft met percussionist Afra Mussiwade uit Iran, hoboiste Hanneke Ramselaar en celliste Eva van de Poll een veelzijdige groep samengesteld met invloeden uit alle windstreken. Een van de stukken die gespeeld werden, heeft de titel ‘promises’. Invloeden uit klassiek westerse, Arabische en Perzische muziek vloeien op knappe wijze samen met jazz, blues en Middeleeuwse muziek. Deze groep laat zich niet in een hokje plaatsen en benadrukt het grensoverschrijdende thema van het festival.
In de kleine zaal was het op het podium en in de zaal een drukte van belang. De in Guinee geboren zangeres en danseres Salimata Diabate en haar band zijn gekleed in kleurrijke traditionele gewaden en hebben het hele podium nodig. Zij stamt uit een vooraanstaande griot familie, bewaarders en doorgevers van de cultuur van West-Afrika. Haar mooie, warme stemgeluid leent zich uiteraard goed voor het traditionele repertoire, maar in combinatie met haar eigen composities wordt het onweerstaanbaar. Zij barst van energie en brengt dat moeiteloos over naar het publiek wat snel mee gaat swingen. De vrolijke klanken trekken ook bezoekers uit andere zalen aan en het werd een feestje in de kleine zaal.