Onderwerp: MULTIMEDIA, LOCATIETHEATER
2 September 2007
Heftig theater van La Fura dels Baus met Imperium
Tekst en beeld van Mieke Kreunen (klik voor vergroting)
Het is bij mijn weten de eerste keer dat op een theatervoorstelling de 'Kijkwijzer 12+' is geplakt maar daar is goed over nagedacht door de mensen van het Parktheater in Eindhoven die met de voorstelling Imperium het theaterseizoen opent dit jaar. Deze voorstelling van La Fura dels Baus is dan ook bepaald geen familievoorstelling want de toeschouwers zijn getuige van martelingen, ontploffingen, gevechten en machtsmisbruik en intimidatie. Imperium gaat over macht, de manipulatie en de corruptie van die macht en toont de mens in al zijn slechtheid. Het toont de zwarte kant die ieder van ons in zich heeft en van heel dichtbij ook en dat is ècht confronterend.
La Fura dels Baus (fura betekent ''fret'' in het Catalaans en de Baus is een rivier die door Catalonië stroomt) is een theatergroep uit Barcelona die bestaat sinds 1979. Ze hebben al heel wat belangwekkende producties op hun naam staan en verzorgden ondermeer de indrukkende openingsceremonie van de Olympische Spelen in Barcelona in 1992. Ze hebben een heel eigen theatraal idioom en een onallerdaagse stijl ontwikkeld die ze tot nu toe vooral lieten zien in klassieke stukken uit de Europese cultuur zoals Don Quichot in Barcelona van José Luis Turina, La Damnation de Faust van Hector Berlioz, De Trojanen van Euripides en La Philosophie du Boudoir van Markies de Sade.
Imperium is een sta-voorstelling dat wil zeggen dat de toeschouwers zich midden op de speelvloer bevinden: geen vierde wand dus om veilig achterover in de stoel te leunen. En dat zul je weten ook! Want er is geen ontsnappen aan. Sommige toeschouwers die zich - ogenschijnlijk veilig - tegen de wanden van de grote zaal hadden verschanst kwamen er al snel achter dat het onmogelijk was om je aan Imperium te onttrekken. Je werd er mee geconfronteerd en als 'toeschouwer' kun je op die manier niet anders dan onderdeel worden van het stuk. Dat is alleen al het geval omdat je voortdurend om je heen moet kijken naar dreigingen die van alle kanten kunnen komen en alert moet zijn om een veilig heenkomen te zoeken bij aanstormend 'gevaar'. Echt gevaarlijk wordt het niet maar een nat pak kun je wel oplopen en als je niet oppast glij je uit over de restanten van wat de vrouwen die de voorstelling spelen over elkaar heen gooien.
Veel geweld en onderdrukking in de voorstelling en dat is heftig, erg heftig. Nog een tien minuten na het begin van de voorstelling bungelt een in plastic gewikkelde vrouw aan een strop boven de grond. Een choquerend beeld waarbij de onderdrukkers triomfantelijk van hun overwinning blijk geven. Anderen worden voor onze ogen in elkaar gemept en vastgebonden.
De machtshebbers domineren hun ondergeschikten die als lastdieren de zware gevaartes moeten voorttrekken waarop de macht zetelt. Trekken ze niet hard genoeg kan krijgen ze de zweep. Maar als de kwade machten vallen dan zijn de voorheen onderdrukten ook niet mis zoals snel genoeg blijkt want zij hijsen de vrouw die hen eerder onderdrukte in een kraan en zwieren haar rond boven de menigte terwijl zij wild heen en weer spartelt.
Er zijn gruwelijke scènes maar ook prachtige beelden te zien in deze voorstelling zoals het deel waar de vrouwen zichzelf ontkleden en insmeren met zilveren verf en een ritmische, bijna erotische dans uitvoeren. Maar hoe prachtig deze vrouwen ook zijn, ze zijn ook genadeloos en keihard en achter die mooie facade zit een lawine van agressie en woede die er uit moet en ook komt. Die woede richt zich weliswaar op de andere acteurs maar menig toeschouwer heeft oog in oog gestaan met één van de speelsters en de agressie van heel dichtbij gevoeld. Zeker in de laatste scène waarbij de vrouwen elkaar achtervolgen over de vloer tussen het publiek door en elkaar bekogelen met water, meel, rijst en een soort vieze pap levert voor de toeschouwers wel risico op. Ik was gelukkig droog gebleven maar had wel fysiek contact gehad met meerder speelsters dus wat van hun zilveren (water)verf was ook op mij terecht gekomen.
We spreken achteraf met regisseur en artistiek leider J ¼rger M ¼ller die uitlegt dat in Imperium - net als in de echte wereld - alle middelen geoorloofd zijn want de strijd om de macht heeft maar één doel: winnen en dan nog meer macht. Dat is een universeel thema dat je overal in de wereld kunt tegenkomen en waarbij je je nooit vrijblijvend kunt opstellen. Dat is een sociaal-politiek gegeven. Je moet daar stelling in innemen want ook neutraliteit is een stelling. La Fura dels Baus houdt ervan om die boodschap te brengen door de toeschouwers te laten ervaren wat het betekent en wat de impact ervan is. Hij geeft toe dat er ook mensen zijn die dat te ver vinden gaan en die het te heftig vinden wat La Fura doet maar M ¼ller wil de toeschouwer raken, niet alleen emotioneel maar ook mentaal en fysiek.
De speelsters moet heel sterk zijn, niet alleen mentaal maar ook fysiek want de voorstelling is een behoorlijke lichamelijke inspanning voor de performers. Er is dan ook een langdurige selectie en training aan de voorstelling vooraf gegaan met try-outs met publiek in China. Je kunt deze voorstelling immers niet repeteren zonder publiek omdat juist interactie met het publiek wezenlijk onderdeel is van de voorstelling.
We vragen M ¼ller waarom hij ervoor gekozen heeft om alleen met vrouwen te werken in deze voorstelling. "Als je met mannen en vrouwen werkt dan spelen er altijd sexuele thema's tussen de sexen mee. Sex, macht en geweld zijn thema's die zo gemakkelijk in elkaar vervlochten kunnen raken dat het de aandacht zou kunnen afleiden van wat we aan de kaak wilden stellen: de macht en de corruptie van de macht".
Eén van de actrices (degene in in de kraan wordt opgehesen) vertelt ons hoe ze in haar rol van 'slechterik' moest groeien en dat het in begin best moeilijk was om argeloze toeschouwers van zo dichtbij te benaderen met een agressieve houding. Dat komt ook heel dichtbij jezelf en daar moest zij echt aan wennen. Ook vertelt ze dat ze iedere keer weer geraakt is als mensen haar, terwijl ze boven en tussen het publiek heen en weer wordt geslingerd, toch proberen te helpen ook al vertegenwoordigde zij het kwaad. "Want", zo zegt ze, "mensen hebben allemaal een donkere kant maar iedereen heeft in zich ook mededogen en de mogelijkheid om te vergeven".
Imperium is heftig en het is chaos maar het is een hele bijzondere theaterervaring die ik niet graag had willen missen. We moesten er na al die aangrijpende taferelen en de keiharde muziek wel even van bijkomen maar daar was in het prachtig verbouwde Parktheater alle gelegenheid voor met een drankje en een hapje. Wie de voorstelling nog wil zien kan tot 9 september aanstaande terecht in Het Parktheater in Eindhoven.
La Fura dels Baus - website
Parktheater Eindhoven - website