Onderwerp: NIEUWS
30 Maart 2007
Intra-Muros
Intra-Muros
Een muziektheaterstuk voor twee acteurs, contratenor, vocaal kwartet, strijkkwartet en elektronica door Muziektheater Transparant, Bl!ndman, Toneelgroep Amsterdam in coproductie met Concertgebouw Brugge. Aan de basis van dit muziektheaterstuk ligt de fascinatie voor het gewelddadige Sal ², o le 120 giornate di Sodoma, de laatste film van Pier Paolo Pasolini. INTRA-MUROS toont de controversiële dichter, filmmaker en romanschrijver die zijn laatste film regisseert en daags voor zijn moord een vurig betoog houdt over politiek, geweld, macht, utopie, willekeur, seks, het leven, de dood. Zijn moeder luistert nauwlettend maar verglijdt onmerkbaar in de rol van de vertelster uit Sal ².Acht jonge musici vertolken de kinderen van linkse intellectuelen die in de film de wraak van het fascisme ondergaan. Ze zijn zo vergroeid met hun instrumenten dat ze de binnenkant van het lichaam verklanken. Een engelachtige stem brengt troost, ze roept de herinnering op aan Pasolini> '> s jong gestorven broer en aan zijn verloren minnaar Ninetto.
De problematiek die Pasolini in 1975 op extreme wijze blootlegde is nog steeds brandend actueel: het fenomeen van absolute en willekeurige macht over het individu ... Pasolini die de verrechtsing in Italië hekelde, wilde met deze film de maatschappij een genadeloze spiegel voorhouden. Misschien regisseert Pasolini in INTRA-MUROS niet zijn laatste film, maar zijn eigen dood.
REGISSEUR EN COMPONIST ERIC SLEICHIM OVER INTRA-MUROS
Context
Als huiscomponist van Muziektheater Transparant werkt Eric Sleichim aan een trilogie over fascinerende 20ste eeuwse kunstenaars die met hun werk een soort offer brachten en nog steeds gelden als boegbeeld en inspiratiebron voor andere kunstenaars. Gedreven zielen die hun tragische lotsbestemming met een messianistisch elan hebben gedragen en voltrokken. >
Voor het eerste deel, Men in Tribulation (2004), boog Sleichim zich samen met auteur Jan Fabre over Antonin Artaud. Nu stelt hij Intra-Muros voor, waarin hij samen met Peter Verhelst onderduikt in leven en werk van Pier Paolo Pasolini. Het laatste deel van deze trilogie is gepland voor 2009.
Pier Paolo Pasolini (1922-1975) was dichter, romancier, filmmaker en politiek denker. Als overtuigd marxist èn katholiek hekelde hij vriend en vijand met zijn onvoorspelbare geschriften en vlijmscherpe maatschappijkritiek. De laatste jaren van zijn leven was Pasolini erg gedesillusioneerd en had hij zowat al zijn idealen verloren. In 1975 werd hij op gruwelijke wijze vermoord, in nog steeds onopgehelderde omstandigheden.
Eric Sleichim: "Intra-Muros is ontstaan vanuit de fascinatie voor Sal ² of de 120 dagen van Sodom, Pasolini's laatste film. Ik zag hem voor het eerst toen ik amper 20 was. Ik studeerde net in Brussel en zag een aankondiging voor de nieuwe film van Pasolini. Het was een slag in mijn gezicht. Tijdens het laatste deel van de film heb ik mijn ogen gesloten. Ik ben wel in de zaal gebleven, maar ik ging achteraf misselijk naar huis. Toen ik de film een paar jaar geleden voor het eerst opnieuw zag, ervoer ik dezelfde walging als vijfentwintig jaar tevoren. Kort daarna vroeg Guy Coolen (artistiek leider van Muziektheater Transparant) me waarover het tweede deel van mijn trilogie zou gaan. Ik antwoordde meteen: over Pasolini en zijn laatste film."
"Ik ben op zoek gegaan naar een auteur. Ik praatte er met Peter Verhelst over, en hij bleek even gefascineerd als ik door de vraag hoe een kunstenaar als Pasolini zo'n film heeft kunnen maken. Peter heeft een fantastische tekst geschreven met verschillende uitgangspunten, wat ook nodig is als je een zo complex personage als Pasolini benadert. Peter is vanuit de idealistische Pasolini vertrokken en laat hem gaandeweg verglijden. Vraag is wat je met die film doet als je er een voorstelling over gaat maken. Wat we zeker niet wilden is er stukken uit laten zien, of stukken gaan naspelen. Dat zou slecht theater opleveren, en ik zou het de acteurs en de muzikanten ook niet willen aandoen."
De film
"Sal ² of de 120 dagen van Sodom is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Markies de Sade. Daarin gaat de Sade als een boekhouder te werk: hij laat gedurende 4 maanden 600 perversies aan bod komen. 8 meisjes en 8 jongens, knechten en meiden, vertelsters, ex-prostituees... vormen een hofhouding van 46 mensen, waarvan na 4 maanden nog 16 mensen overblijven."
"Pasolini heeft de tekst van de Sade verkort overgenomen, en het geheel een structuur gegeven aan de hand van een aantal cirkels uit Dantes Inferno: de cirkel van de manieën, de cirkel van de uitwerpselen, de cirkel van het bloed. Bovendien verplaatste hij het geheel naar het Italië van 1944, naar de Republiek van Sal ². De geallieerden hadden al grote delen van Italië bevrijd, maar in Sal ² bleef Mussolini, dankzij de steun van de nazi's, aan de macht. Mussolini rekruteerde een leger uit bevrijde gevangenen, teisterde de regio door razzia's uit te voeren waarbij hij een groot aantal jongeren gevangen neemt. Zij werden de slachtoffers van ontzettende gruweldaden. De Republiek van Sal ² geldt als één van de zwartste hoofdstukken van de Tweede Wereldoorlog."
"In 1975, toen Pasolini Sal ² maakte, lag deze gruwel nog vers in het Italiaanse geheugen. Pasolini verplaatst het boek van de Sade naar 1944 en reconstrueert op die manier een aantal historische gebeurtenissen. Het rekruteren van soldaten, het oppakken van jongeren uit links-intellectuele milieus en hun overbrenging naar een prachtig palazzo, waar ze worden blootgesteld aan de willekeur en gruwel van 4 heren, die de Macht representeren."
Pasolini
"Ik vroeg me af hoe de idealist Pier Paolo Pasolini, met zulke prachtige gedichten en films als > Medea en Oedipus Rex, of sociaal gerichte films als Accatone en Mamma Roma, ertoe is gekomen om zo'n monsterachtige film te maken. We zijn gaan graven in het leven en werk van Pasolini en hebben er onze interpretatie van gemaakt. Het heeft er alles mee te maken dat Pasolini de laatste jaren van zijn leven erg gedesillusioneerd is geraakt. Ten eerste in de jeugd, die zo belangrijk was voor hem in zijn hele oeuvre, en zeker ook in de Trilogia della vita (Decamerone, Canterbury Tales en Duizend-en-één-Nacht), waarin hij de puurheid van het menselijk lichaam bezingt. Zijn teleurstelling was mmens wanneer hij uiteindelijk besefte dat die films als seksfilms, zelfs als porno ontvangen werden. Zelf sprak hij niet over porno of zelfs erotisme, hij toonde het lichaam zoals het is. Nog geen jaar na Duizend-en-één-Nacht maakte hij Sal ²."
"Veel is te begrijpen door het lezen van de columns die hij voor de Corriere della Sera schreef. Daarin betoogde hij nog vlak voor zijn dood dat hij de leerplicht en de televisie wilde afschaffen. Hij vond dat het schoolsysteem de kinderen perverteert, hun denken misvormt en hun naïviteit en puurheid vernietigt. Een ander belangrijk en zeer ambigu gegeven is Pasolini's homoseksualiteit. Een zeer ambigu gegeven omdat hij ook seks had met jonge jongens die hij betaalde. Hij kreeg daar herhaaldelijk vragen over, zowel in interviews als tijdens de vele processen die tegen hem zijn ingespannen. Hij antwoordde dat hij die jongens niet met geld betaalde, maar pizza of een nieuw paar schoenen gaf. Dat is voor iemand met zijn intelligentie een wel erg scabreus antwoord. Pasolini was zeer intelligent en welbespraakt, en kon op iedere vraag een zeer complex en volledig antwoord geven. In interviews antwoordde hij ook altijd met lange, goed opgebouwde volzinnen. Ook dat aspect zit in de tekst van Peter Verhelst."
"Een zeer bepalend proces tegen Pasolini vond plaats in 1949. Hij woonde toen met zijn moeder in haar geboortestreek Friuli, waar hij als leraar werkte. Na aantijgingen van een priester werd hij verdacht van seksuele affaires met zijn leerlingen. Pasolini kon zijn baan niet meer uitoefenen en is toen ook verbannen uit de Communistische Partij. Daarop is hij met zijn moeder naar Rome verhuisd. Hij miste er het Friuliaanse dialect en de onschuld van de boerenjongens, maar vond die naïviteit na enige tijd terug in de jongens van de borgata, de buitenwijken van Rome. Hij leefde tussen jongens die niet konden lezen of schrijven en werd opnieuw leraar, hoewel hij die functie niet officieel uitoefende. En hij vond er de acteurs voor de films die hij begon te maken. Een van hen was Ninetto Davoli, die zijn grote geliefde zou worden en in bijna al zijn films te zien is. Er bestaan interviews met Pasolini in die wijken, met de hele familie van Ninetto erbij, waaruit blijkt dat Pasolini daar ook volledig aanvaard werd."
"In Rome schreef hij zijn eerste romans, waarin hij de harde werkelijkheid van het leven in de borgata schetste. Hij kreeg naam, maar was meteen ook erg omstreden. Er volgden tientallen processen over zijn boeken en films, met de vraag om censuur. Hij werd geviseerd en aangevallen door neo-fascistische groeperingen, maar heeft zelf nooit klacht neergelegd, ook niet wanneer hij de schuldigen kende. Hij weigerde het door hem zo verfoeide juridische apparaat tegen anderen te gebruiken. Voor hem was justitie het voornaamste instrument waarmee de machthebbers hun wetten aan het volk oplegden, het instrument dat ze misbruikten om hun macht in stand te houden."
"Pasolini kampte zijn leven lang met grote schuldgevoelens. Enerzijds over zijn homoseksualiteit, anderzijds over zijn broer Guido, die tijdens de oorlog in het verzet ging strijden, en omkwam in gevechten tussen verschillende strekkingen partizanen. Het feit dat hun vader officier was in het leger van Mussolini, zorgde voor een grote breuk in de familie. Guido sloot zich aan bij het verzet, Pier Paolo zocht beschutting bij zijn moeder en schrijft zijn eerste gedichten. Toen Pasolini later zijn Oedipusfilm maakt> e, vatte hij dat ook op als een zeer persoonlijk verhaal."
Intra-Muros
Het eerste deel van Intra-Muros toont Pasolini (Hugo Koolschijn) in verschillende facetten en bevat vele verwijzingen naar zijn levensloop. We krijgen hem te zien in het openbare leven, tijdens een proces of tijdens een interview in een universiteitsaula, maar ook in de intimiteit van zijn huiskamer. Zijn moeder (Kitty Courbois) luistert nauwlettend en probeert hem te begrijpen. Onmerkbaar verglijdt ze in de rol van een vertelster uit Sal ². De contratenor (Jonathan De Ceuster) incarneert zowel Pasolini's jongere broer als zijn minnaar, alsook de jongens uit zijn films en boeken. Hij zingt madrigalen die soms puur en pathetisch zijn en op andere momenten spottend, als een van de stemmen uit de films. Acht jonge musici vertolken de kinderen van linkse intellectuelen die de wraak van het fascisme ondergaan. Ze zijn zo vergroeid met hun instrumenten dat ze de binnenkant van het lichaam verklanken. In het tweede deel van de voorstelling komen we op de set van Sal ². De ruimte openbaart door suggestie een deel van haar geheimen. De bijzondere scenografie van Jan Versweyveld en de spatialisatie van de klank, betrekken het publiek op een unieke manier in de wereld van Pasolini.
"Intra-Muros is een interpretatie. Pasolini had niets meer te verliezen: zijn grote geliefde, Ninetto, is getrouwd met een vrouw. Zijn moeder, waar hij zoveel van hield en met wie hij bijna zijn hele leven heeft samengewoond, werd stilaan seniel; zijn geschriften en zijn films werden verkeerd geïnterpreteerd; hij geloofde niet meer in de jeugd en in de Westerse maatschappij. Je kan Sal ² dan ook zien als een afrekening met zichzelf, als een testament. Pasolini ensceneert in Intra-Muros zijn eigen moord, zoals hij die in vele geschriften heeft beschreven."