Onderwerp: MULTIMEDIA, LOCATIETHEATER
19 Maart 2007
De grote oorlog: de geur van viooltjes voorbode van gevaar
Door Mieke Kreunen met foto's Joost van den Broek en Herman Helle
Gezien op 9 maart in Huis aan de Werf in Utrecht
In september jl zag ik hun indrukwekkende voorstelling Kamp en vanaf dat moment stond ook 'De Grote Oorlog' op mijn verlanglijstje. Het theatergezelschap Hotel Modern maakt voorstellingen die zich het beste laat omschrijven als 'live-animaties'. De voorwerpen die ze gebruiken de De Grote Oorlog zijn allerdaags: krulpeterselie, tuinaarde, een snijbrander, poedersuiker, zeepsop, een bak met groezelig water en van dat kindervuurwerk, die sterretjes. Door de wijze waarop het wordt gefilmd en voorzien van geluiden wordt het echter een voorstelling waarin de verschrikkingen van de eerste wereldoorlog met angstaanjagende realiteit in beeld worden gebracht.
De voorstelling in het Utrechtse Huis aan de Werf, begint met een korte gefilmde uitleg over hoe het allemaal zover kon komen. De spelers gebruiken daarvoor een landkaart, wat poppenkoppen en speelgoedartikelen en lopen met grote stappen door de ouverture voor de eerste wereldoorlog. Dan begint het geweld. In een grote langwerpige bak met tuinaarde zien we de verschrikkingen van de oorlog achtereenvolgens op het projectiescherm verschijnen terwijl we tegelijkertijd kunnen zien hoe de beelden worden gemaakt en wat de acteurs doen om de effecten te bereiken die we in het kleine kadertje, dat door de camera in beeld wordt gebracht ,waarnemen.
Rode draad in de voorstellingen zijn de brieven van loopgraafsoldaat Prosper aan zijn familie. Aanvankelijk zijn die brieven nog vol optimisme en beschrijvende verhalen over wat er allemaal gebeurt maar gaandeweg kruipt de angst tussen en over de letters en voelen we hoe vreselijk het is. Hij beschrijft hoe het ruikt, net voordat er een aanval wordt uitgevoerd, dat je dan de geur van viooltjes kunt ruiken, de geur van naderend gevaar. Ook vertelt hij hoe de zompige aarde voelt onder de soldatenlaarzen, dat je erin weg gezogen wordt behalve wanneer je weerstand kunt voelen onder je voeten want dan sta je op een dode soldaat
We zien hoe de oorlog zich voltrekt, hoe hele dorpen worden platgebrand en hoe argeloze burgers die met paard en wagen door het landschap rijden het loodje moeten leggen. In een klein aquarium wordt levensecht in beeld gebracht hoe een passagiersschip gebombardeerd wordt door een Duits U-boot. Het geluid is zo overweldigend dat je je oren alleen nog maar dicht wilt houden.
Razend knap hoe de acteurs kans zien je mee te slepen om de grote verschrikkingen te beleven die op miniformaat worden nagespeeld. Het meest indrukwekkende vond ik de scene waarin we zien hoe een stapel dode soldaten met daarop een morbide vlag gevormd door een lijk aan een kale boom, langzaam maar zeker door het verloop van de tijd en de seizoenen verandert in een vruchtbare heuvel waarop weer nieuw plantenleven tot bloei komt.
Niet alleen de beelden zijn realistisch ook het geluid draagt bij aan het feit dat het publiek als snel midden in de oorlog zitten. Overigens doet ook de geur van verbrande peterselie en afgestoken sterretjes mee om het beeld steeds realistischer in te vullen.
Na de voorstelling wordt het publiek uitgenodigd om de set te bekijken en met de acteur van gedachten te wisselen. Bijna iedereen doet dat ook. Ik denk mede omdat het na wat we net hebben beleefd heel gek zou voelen om zo weer het dagelijks leven in te stappen.
De Grote Oorlog is de eerste voorstelling die Hotel Modern maakte met deze techniek. In de voorstelling Kamp is de techniek verder verfijnd en lopen de acteurs in het decor in plaats van er naast.
Hotel Modern - website