Onderwerp: TONEEL, MUZIEK, CABARET
19 Februari 2007
Het Verschil - theatrale en muzikale collage met fantastische cast
Door Mieke Kreunen met foto's van Deen van Meer (tenzij anders vermeld).
Klik foto's voor vergroting.
Ruut Weissman maakte ruim 10 jaar geleden Tip Top, een muziektheaterproductie over het vooroorlogs Joods culturele aanbod in Amsterdam en wat daar na WO II van over bleef. Dierbare herinneringen vermengd met pijnlijke ervaringen en de realisatie dat zoveel bijzonders en dierbaars voor altijd is verdwenen. In Het Verschil komen de thema verlies en behoud opnieuw terug maar nu vanuit een andere invalshoek namelijk die van het anders zijn.
In de voorstelling worden muziek, cabaret, toneel en stand-up comedy op een verrassende manier door elkaar gemixt. Er lopen een paar verhaallijnen door elkaar heen. Het eerste verhaal wordt vertolkt door Wende Snijders als de jonge Nederlandse vrouw die tot zichzelf willen komen in Andalusië omdat de zin uit haar leven verdwenen was en nieuwe impulsen ontbraken. Het huis dat ze heeft gehuurd is een huis met geesten of zijn het alleen maar mensen uit een andere tijd en uit een andere dimensie? De vrouw kan ze af en toe zien maar praten met ze kan ze niet. Die twee mensen zijn broer en zus Bruno en Iris (gespeeld door Ali ‡ifteci en Manoushka Zeegelaar Breeveld) die verstoten zijn uit de wereld die ze als kind kenden, niet wetende waarom of wat ze verkeerd deden. Ze weten alleen dat ze verkeerd zijn, vervolgd en geïsoleerd worden. Ondanks de diepe ellende waarmee ze geconfronteerd worden, hun gevangenschap en de onzekerheid van wat er met hen zal gebeuren blijft hun wil om te leven bestaan. Ze trekken zich steeds meer in zichzelf terug zo vertellen ze: "Zachtjes noem ik af en toe m'n eigen naam, omdat ik die anders nooit meer hoor." Tot het moment dat ze bevrijd worden en terug mogen keren naar het huis van hun jeugd. "We moeten het niet uitleggen wat er gebeurd is, het m g geen zin krijgen!"
In het vlechtwerk gevormd door die twee verhalen worden accenten gelegd, stukjes ingekleurd of opgelicht door Jenny Arean als wijze vrouw, die vanaf de zijlijn reflecteert op het verhaal vooral met prachtig gezongen liederen en aangrijpende anekdotes. Prachtig was het verhaal van de boerin die niks had gedaan ("ze hadden het gewoon moeten vragen") voor de vluchtelingen die onderdak zochten. Aangrijpend de vraag die overlevers zich altijd stellen: "waarom zij wel en ik niet?" en de willekeur van de onderdrukker. De naam waarbij iets geschreven werd in het boek omdat er iets aan die mens was dat de bewaker raakte terwijl anderen gezichtsloos en onmenselijk werden afgeslacht.
De andere 'sidekick' is Raoul Heertje (in de tour afwisselend met Jan Jaap van der Wal) die met enige regelmaat inbreekt in de verhalen met een geestige actuele anekdote, een wonderlijk nieuwsfeit, een vraag of een ontnuchterende terzijde bij de gebeurtenis die zich op dat moment afspeelt op het podium. Zo mijmert hij wat over wat nou een echte oorlog is en wat niet en dat je als publiek van deze voorstelling later tegen je nageslacht kunt vertellen dat je in het verzet zat tijdens de ijsdansoorlog. Hij relativeert en compenseert de soms toch wel zware delen die in het stuk zitten en zorgt daarmee voor een goed evenwicht. Hoewel tamelijk associatief, is er een rode draad in Het Verschil en komt er na de pauze wat meer lucht in het verhaal met als verlossende constatering aan het eind dat het feest er aan komt en de lange tafels klaar staan om de gasten te ontvangen, dat er liefde zal zijn en een lach en een lied.
De gesproken tekst van toneelschrijver Rob de Graaf zijn prachtig en schept juist door hun wat minder allerdaagse toon de afstand tussen de dimensie van broer en zus en het hier en nu van de Nederlandse vrouw. De liedteksten van Jurrian van Dongen, George Groot en Ivo de Wijs zijn ijzersterk en stuk voor stuk juweeltjes, niet in de laatste plaats door de muziek die Rutger Laan er bij maakte. De twee zangeressen excelleren in deze voorstelling: Jenny Arean met haar prachtige volle alttimbre en Wende Snijders met haar krachtige heldere geluid. Deze vrouwen delen een bijzonder expressief vermogen om hun liederen doorleefd en theatraal te zingen. Prachtig is het lied over 'Rampen voor de poort' dat ze samen zingen en hoe goed de stemmen van deze twee zangeressen bij elkaar passen blijkt in het tweestemmig gezongen duet aan het eind.
Het decor is prachtig en ademt de sfeer van het huis met de geesten: met obscuur licht, gedempte diep warme en koele tinten, ornamenten die de geur van eeuwen ademen en een wonderbaarlijk veranderlijk schilderij. De twee deuren die een blikje geven op stukje buitenwereld geven de diverse verhalen en sidekicks de gelegenheid om naturel te komen en gaan.
Ik vond het een prachtige voorstelling - een theatrale collage - waarvan ik van begin tot eind genoten heb. Merkte bij mezelf de behoefte om de teksten nog eens na te lezen omdat er van die prachtige stukken in voorkwamen of de liedjes nog eens opnieuw te beluisteren. Het is te hopen dat er een CD komt waarop al dit moois wordt vastgelegd. Wie de voorstelling nog wil zien (en dat raad ik aan) kan de speellijst bekijken op de website van Brigitte van Gool Producties.
Brigitte van Gool - website
Cast en creatives
Jenny Arean en Wende Snijders - cabaretières
Ali Cifteci en Manoushka Zeegelaar Breeveld de acteurs
Raoul Heertje (afgewisseld met Jan Jaap van der Wal) -stand-up comedian
Jurrian van Dongen, George Groot en Ivo de Wijs - liedteksten
Rob de Graaf - toneeltekst
Reinier Tweebeeke - decor
Pelle Herfst - licht
Ruut Weissman - regie
Band
Rutger Laan - piano
Jan van Eerd - vibrafoon
Edoardo Righini - gitaar