Onderwerp: TONEEL
23 Januari 2007
Phaedra’s love van het Nationale Toneel
Door Lotte Huijing met foto's van Deen van Meer (klik voor groter)
Gezien try-out 19 januari Theater aan de Haven, Den Haag
Phaedra’s Love draait om de verveelde, vetzuchtige, verwende prins Hippolytus en zijn omgang met z’n naar hem smachtende stiefmoeder Phaedra. Hippolytus is in al zijn passiviteit de motor achter het verhaal. Hij komt bijna niet uit zijn stoel, maar toch is hij van grote invloed op wat er gebeurt. Zoals hij met de afstandsbediening zijn radiografisch bestuurbare auto stuurt, zo lijkt hij op een onzichtbare manier de andere personages te dirigeren. Waar Hippolytus gemakzuchtig en egoïstisch met liefde omgaat, is Phaedra’s liefde er een van onderwerping en totale aanbidding. Dit verschil maakt dat alles binnen dit koningshuis uit de hand loopt.
Nadat Phaedra haar stiefzoon als verjaardagscadeau heeft gepijpt en hij haar als een gebruiksvoorwerp behandelt, pleegt zij zelfmoord en beschuldigt Hippolytus van verkrachting. Hippolytus is extatisch door de ontstane consternatie en besluit de verkrachting toe te geven, al raadt Strophe (de dochter van Phaedra) hem dit ten zeerste af. Hoe verwerpelijk Hippolytus ook lijkt, hij kenmerkt zich door eerlijkheid. Nergens laat hij zich door anderen, zoals de priester, verleiden om zijn opvattingen af te zwakken. Liefde, hoop en geloof lijken in Phaedra’s love betekenisloos. Mensen gebruiken elkaar op allerlei manieren in hun eigen belang. De dood biedt een bevrijding. Phaedra bevrijdt zichzelf van een tevergeefs smachten en Hippolytus van zijn lusteloosheid. Als Hippolytus het etiket verkrachter krijgt opgeplakt is hij verrukt. Eindelijk heeft hij iets bereikt en wanneer hij door omstanders wordt gelyncht, lijkt hij voor het eerst op te leven. Schrijfster Sarah Kane zei: ‘If I can accept that if not being completely honest doesn’t matter then I’d feel much better. But somehow I couldn’t and so Hippolytus can’t. And that’s what kills him in the end.’.
Kane maakte met deze interpretatie van Seneca’s Phaedra een indrukwekkende zwarte komedie. Ook in de vertaling van Oscar van Woensel blijft Kane’s rauwe en directe taalgebruik overeind. De vormgeving is bij het Nationele Toneel vrij sober. Er zijn geen decorwisselingen en in het tl-licht ligt de nadruk op het grote, hangende hart van staal met rode lampen. De regieaanwijzingen worden als sfeertekeningen door Marie-Louise Stheins als Phaedra aan het publiek verteld. Ze zet een Phaedra neer die kwetsbaar is en tegelijkertijd vastbesloten. Hippolytus, gespeeld door Merijn de Jong, boeit door zijn krachtige voorkomen en natuurlijke mimiek, maar is her en der moeilijk te verstaan. Een van de mooiste momenten van de voorstelling is dat Strophe haar naakte, vernederde moeder begint aan te kleden. De zorgzaamheid van Strophe, die telkens wil redden wat er te redden valt, staat in schril contrast met al het fysieke en verbale geweld. Toch duurt deze scène te lang en wanneer Phaedra half gekleed is, begint de aandacht te verslappen. Er zijn meer momenten waarop het publiek gaat mompelen en schuifelen. Dit zijn echter vooral momenten waarop de heftigheid of het pijnlijke de boventoon voeren. Dit zijn geen tekenen van verveling maar van ongemak en dat betekent dat de voorstelling haar bezoekers weet te raken.
Het Nationale Toneel heeft over de poster van Phaedra’s Love de kreet “voor een sterke maag” geplakt en deze ondertitel valt te begrijpen. Woorden als rauw, aangrijpend, akelig en gewelddadig lijken op zijn plaats om deze voorstelling over meedogenloze eerlijkheid en extreme liefde te typeren. Sarah Kane wilde menselijke wreedheden zo eerlijk mogelijk tonen en daar slaagt deze regie van Susanne Kennedy bij het Nationale Toneel in.
Phaedras love speelt in Den Haag en toert door Nederland. Voor speellijst en meer informatie zie de website.
Het Nationale Toneel - website