Onderwerp: MULTIMEDIA, FESTIVAL, TONEEL
5 Oktober 2006
Nacht van de Droom “ Stadsschouwburg Amsterdam
Door Aukje met foto's van Ed Kooreman (klik voor vergroting)
Gezien op 30 september 2006
Op 6 mei 1856 werd Freud geboren. 150 Jaar later viert het Nederlands Psychoanalytisch Instituut zijn geboortedag met een aantal activiteiten, waaronder de Nacht van de Droom in de Stadsschouwburg te Amsterdam.
Van 20.15 tot 23.30 uur is een programma samengesteld dat de bezoeker vooral informeert. Over het belang van slaap, hoe dromen de creativiteit kunnen bevorderen, het effect van droomanalyse en nachtmerries van kinderen. Het programma start in de Grote Zaal. Als introductie worden scènes uit verschillende films, waaronder Happiness, op een filmdoek op het toneel getoond. De sofa passeert veelvuldig de revue. Daarna heet Raoul Heertje, initiator en comedian van Comedytrain, het publiek welkom. Hij interviewt Anna Enquist, schrijfster en psychoanalyticus. Raoul verstaat de kunst om er een luchtig en geanimeerd gesprek van te maken. “Gaan we anders dromen door er nu over te praten?” vraagt hij als laatste. Anna antwoordt dat het kan zijn dat je morgenochtend wakker wordt en denkt hé, ik heb gedroomd. Als beiden het toneel hebben verlaten, komt Rob Bosnak, psychoanalyticus, ‘zichzelf voor paal zetten’, zoals hij het noemt. Rob heeft 12 jaar geleden een onderzoek gestart of dromen gebruikt kunnen worden om acteurs dieper van hun personage bezeten te doen raken. Hij boekte hiermee reeds succes bij de Royal Shakespeare Company. Deze avond gaat hij zijn techniek toepassen op de acteurs Pierre Bokma en Katja Schuurman, die een heftige scène uit de film ‘Interview’ van Theo van Gogh uit 2003 zullen naspelen.
Die scène wordt eerst op filmddoek vertoond, waarna Rob aan de slag gaat met Katja en Pierre. Zijn sessie met Katja heeft eerder plaatsgevonden en de opnames ervan krijgt het publiek eerst te zien. Tijdens die opnames doet hij zijn sessie nog eens dunnetjes over met Katja in de coulissen. Daarna wordt Pierre op het toneel geroepen en zal hij, onder toeziend oog van Katja én het publiek, de sessie live ondergaan.
Rob heeft hem gevraagd om vier dagen eerder voor het slapen gaan een halve minuut lang de emoties van het personage vast te houden. Zou dit langer zijn, dan verstoort het de slaap. Hij wil hiermee bereiken dat de acteurs dromen van de personages, zodat ze zich tijdens het spelen makkelijker in kunnen leven in het personage zelf.
Pierre vertelt de beelden van zijn dromen die hij de afgelopen nachten had: met een boot naar de overkant willen varen, een heks met een kakelende stem, een bunker die een beklemmend gevoel opriep. Het gaat Rob vooral om de gevoelens: waar in je lichaam voel je het sterkst dat je naar de andere kant wilt, waar in je lichaam voel je het zwarte en duistere gekakel van de stem, waar in je lichaam voel je de beklemming?
Rob betrekt Katja erbij en samen gaan ze de gevoelens af: in je buik voel je de angst voor verandering, in je skelet voel je het gekakel van de heks, in de borst voel je beklemming. Wat Rob normaal gesproken in 35 minuten doet, moet nu in 18 minuten gebeuren. Dat is veel te snel en je ziet Pierre stoeien met al die gevoelens, ook al zit hij er uitermate geconcentreerd bij. En hoewel Rob afgeleid wordt door proestgelach uit het publiek, besteedt Pierre er geen aandacht aan. Katja voelt haar personage en Pierre de zijne, al geeft Pierre aan dat hij het niet voelt zoals de bedoeling is. Alle gevoelens worden nogmaals herhaald en dan mogen ze dezelfde scène die we eerder op doek zagen live voor publiek spelen.
Het ÂÂs heftig, en het ÂÂs intens. Katja moet tijdens het spelen zelfs huilen. Maar is het niet gewoon goed omdat het goede acteurs zijn? In het nagesprek dat na de pauze plaatsvindt geeft Katja aan de gevoelens van haar personage daadwerkelijk te hebben gevoeld. Voor Pierre was de tijd te kort. De beklemming die hij voelde kwam voort uit het feit dat hij niet weg kon uit de situatie die hij onderging en de angst die hij voelde kwam voort uit de angst voor het moment zelf. Die gevoelens hielpen hem, maar het waren niet de gevoelens uit de droom.
Na dit ‘Droomwerk’ verspreidt het publiek zich over de Stadsschouwburg, want er staan nog meer activiteiten op het programma.
- In de Grote Zaal zingt Theo Nijland, waar een handjevol mensen naar kijkt.
- Op het Marnixbordes wordt o.l.v. Michiel Hulshof gepraat over Mythes van de Slaap (van alcohol drinken voor je gaat slapen slaap je snel in, maar je slaap is onrustig) en droom en literatuur.
- In de Koninklijke Foyer wordt o.l.v. Ruben Maes gediscussieerd over de zin en onzin van dromen en droomanalyse (in dromen probeer je uit hoe je op situaties reageert; de droomsymboliek van Freud moet je lezen in de historische context en is inmiddels achterhaald). Later op de avond leest Adriaan van Dis er voor uit zijn eigen droomdagboek.
- Op het Gijsbrechtbordes kunnen bezoekers bij 8 psychoanalytici terecht voor een persoonlijke droomanalyse van 10 minuten (iets dat normaliter 35 minuten duurt).
- In de Pleinfoyer wordt o.l.v. Margalith Kleijwegt gepraat over Nachtmerries en dromen van kinderen, en later op de avond o.l.v. Frederique de Jong over film en droom.
- In de Rotonde delen Alwin Pulinckx en Marle Brouwer met het publiek dromen van beroemde romanpersonages.