Onderwerp: TONEEL, FESTIVAL
11 Juni 2006
De ontroering van het onvolmaakte
Tekst en foto's van Mieke Kreunen (klik voor vergroting)
Het Festival Nieuwe Grond heeft met name het samen werken van theatermakers als één van de belangrijke pijlers. Daarom zijn er overdag een aantal lezingen over actuele thema's en workshops gepland. Wij bezochten een workshop van Lotte van den Berg over 'Het onvolmaakte lichaam'. In de aankondiging van deze workshop lazen we: "Lotte van den Berg gaf een mime speltraining geïnspireerd door fysieke handicaps. Niet de onmogelijkheden maar de mogelijkheden van het onvolmaakte lichaam en de overlevingsdrang die alles mogelijk maakt staan centraal. De training gaat over de ontroering van het onvolmaakte. Zonder schaamte of medelijden nadoen en heel dichtbij komen. Zo dicht bij, dat je haast niet kunt doen alsof." Wij voegden ons na de lunch bij de groep die dan al zo'n twee uur met elkaar aan het werk is en dat is voelbaar. De eerste opdracht in dit deel is om te zingen alsof je doof bent. Stapsgewijs neemt Lotte de groep mee in het avontuur van die opdracht, het valt immers niet mee om je voor te stellen dat je niets kunt horen en nooit gehoord hebt. Je hebt dan totaal geen idee hoe je klanken moet vormen omdat je nooit de feedback krijgt in de vorm van geluid. Hooguit van trillingen of resonantie. De eerste stap is daarom te zingen zonder gebruik van de spieren in je tong. Vervolgens mogen ook de lippen niet meer meedoen. Dan is het zoeken naar waar de klank gemaakt wordt en hoe dat gaat als je niets kunt horen. In groepjes wordt geprobeerd het Vader Jacob te zingen als doven. Prachtig om te zien hoe sommige mensen helemaal naar binnen keren om de klank in zichzelf te zoeken terwijl anderen grote moeite hebben los te komen van de conditionering van de zo overbekende noten van het liedje. Een aantal studenten van de mime opleiding demonstreert hoe het klinkt als het Ave verum corpus wordt gezongen door dove mensen. Indrukwekkend vind ik het.
Dan een nieuwe uitdaging: zing Vader Jacob in je eentje alsof je doof bent. Alleen voor degenen die willen en durven want eng is dat wel. Ik vind het aangrijpend, ontroerend en ben geraakt door de 'naaktheid' waarmee sommige mensen dit durven te doen en vol bewondering voor iedereen die zich zo durft te laten zien. Er blijft niemand achter, iedereen doet het. Chapeau! Vervolgens wordt de deelnemers gevraagd als doof koor op te komen voor een optreden en het lied te zingen. Ook heel onthullend vooral als het de tweede keer moet op een vrolijke open manier. Wat een verschil met de eerste keer toen het maar een treurige bedoening was.
Tot slot een opdracht waarbij in groepjes gewerkt moet worden. Een aantal mensen voert een gesprek en één van hen verliest in de loop van het gesprek zijn/haar spraak. Het wordt heel helder dat zoiets een enorme impact heeft op de communicatie zowel bij degene die de spraak verliest als bij de anderen. De reactie van de 'anderen' varieert van extra aandacht voor de zielige, via 'over iemand praten en niet meer mèt' tot bijna onontkoombare compassie omdat iemand ècht alleen nog maar kwetsbaar is en niet meer voor zichzelf op kan komen. Er zijn onthullende en schrijnende momenten en af en toe grijpt het me letterlijk naar de keel.
Ik vind het jammer dat het afgelopen is en vond het heel bijzonder om mee te maken. Wil je eens zien waar Lotte van den Berg mee bezig is dan raad ik je aan de voorstelling Lepelvreemd te gaan zien die op 21 juni in première gaat in het VEEMTheater in Amsterdam.