Onderwerp: TONEEL, FESTIVAL, MUZIEK, MULTIMEDIA
10 Juni 2006
Hongaarse Don Quixote Mausoleum op Festival Nieuwe Grond
Door Mieke Kreunen
Door een smal met zwarte doeken bekleed gangetje schuifelt het publiek de theatertent binnen voor de voorstelling Don Quixote Mausoleum van Artus. Er zijn geen stoelen maar de bedoeling is - zo werd ons verteld - dat het publiek beweegt door de ruimte. In een soort etalages staan een aantal 'installaties' opgesteld. Er is een Prediker die (vermoedelijk in het Hongaars) met veel bezieling de toeschouwers toespreekt en een Fietsjongen die met een snel pak aan en degelijke helm op zijn hoofd door te trappen met zijn fiets een ouderwetse projector aandrijft waarop een oude film wordt vertoond. Ook is er een Astronaut die op magische wijze verbonden is aan verschillende voorwerpen: een schoen, een tennisracket, een boek en zich duidelijk gewichtsloos door de ruimte beweegt.
Direct naast de ingang bevindt zich het Grammofoonmeisje. Zij heeft de grammofoonhoorn aan haar mond en zodra er iemand uit het publiek de plaat laat draaien door aan de slinger te draaien, laat zij via de naald in haar hak haar stemgeluid horen. Ze zingt backing vocals voor de zanger die ons vanaf zijn plekje in de spotlights toezingt. Na het eerste nummer worden we welkom geheten en nog even gewezen op de bar waar we een drankje kunnen krijgen en we krijgen de instructie toch vooral in beweging te blijven en overal even te gaan kijken. Dat doen we dus. Op een gegeven moment gaat er, tussen de nummers door, een man op het podium in het midden een soort 'Martial Arts' dans doen met een stok. Of misschien is hij wel iets van zich af aan het slaan, zich aan het verdedigen of aan het vechten. Tegen windmolens misschien? Op de muur is een fake publiek geprojecteerd dat hem bewondert en voor hem applaudisseert.
Successievelijk komen de performers uit hun 'etalages', gaan de confrontatie aan met de anderen en uiteindelijk verzamelen zij zich alle vier op het roodkleurige podium in het midden. Een ingewikkelde dans begint tussen de vier, twee mannen en twee vrouwen. De man met de stok doet er ook aan mee maar hoort er niet echt bij. Ze vechen allerlei gevechten uit, met zichzelf met elkaar, met de andere sexe, met sexegenoten. Het gaat er heftig en hard aan toe en er wordt gestreden op het scherp van de snede, al gaan af en toe ook de zwaarden wel op een heel sexy manier in de schedes. De man met de stok krijgt geen vat op de anderen en gaat over tot hardere maatregelen om ze te verdelgen. Niet alleen lukt het hem om de vier mensen er onder te krijgen, ook hijzelf gaat er aan ten gronde. Bij zijn graf wordt hem respect betoond en wordt een krans gelegd door één van de helpers. Toespraken worden gehouden met wijze en onwijze woorden. Zin en onzin wisselen elkaar af en het is nauwelijks meer te volgen wat de zin is en wat de onzin. Maar wat doet het er nog toe. Hij is immers dood. Dat dwingt respect af. Er is een dode in de zaal! Het publiek - dat ondertussen her en der op de grond is gaan zitten - wordt opgeroepen te gaan staan om hun respect te tonen. En dan komt de man weer binnen. Niet met een stok dit keer maar als een enorme duikelaar die van links naar rechts alle kanten op gaat en steeds weer terugkeert op zijn uitgangspositie. Terwijl hij rondtolt van links naar rechts en van voor naar achter schudt hij de handen van het publiek, steeds verder reikend en strekkend. Hij bereikt iedereen...
Een wonderbaarlijke en wonderschone voorstelling met schitterende vondsten, prachtige dans, ingebouwd rockconcert, videoanimatie en zelfwerkzaamheid van het publiek bovendien. De verwondering heeft het overgenomen van de ratio en dat is precies waar het de mensen van Artus om te doen is. Een prachtige voorstelling die - zoals het programmaboekje ons voorspelde - een ode is aan gekte en verbeeldingskracht. Alleen moet je er wel bij zijn geweest om een beetje te kunnen begrijpen wat daar in het geval van Artus mee bedoeld wordt. Met beperkte middelen als tekst en beeld is dat wellicht onbegonnen werk. Daarom hebben we hier, hier en hier een paar korte (quicktime)filmpjes om je even te laten ruiken aan wat je gemist hebt. De mensen van Artus noemen zichzelf een 'artistic laboratory for comtemporary arts' en er zijn in het totaal 30 dansers, choreografen, acteurs, designers, componisten, schilders, architecten en beeldende kunstenaar die samenwerking in dit gezelschap. Oprichter G ¡bor Goda zegt over hun manier van werken: "Humans are judged not upon what they say but what they do. The abstraction of their deeds is dance itself. The essence of the dramaturgy of the Artus performances is rhythm, visuality, unexpected turns and contradictory deeds. The scenes are organized around a central idea and they become analogies to this main theme." Of deze bijzondere voorstelling nog te zien is in Nederland of omstreken heb ik niet kunnen achterhalen. Reden te meer om te zorgen dat je er volgend jaar bij bent op het Festival Nieuwe Grond om het zelf te beleven als er weer dit soort bijzondere voorstellingen zijn. Creator-performers Don Quixotes: Tam ¡s Bakó, József Csató, Kati Dombi, Zolt ¡n Grecsó en Péter Lipka Sancho Pansas: G ¡bor Kocsis en Istv ¡n Oldal Artus - website